Film – Gawie Keijser

The Wolfpack

Of het allemaal waar is wat de zes broertjes vertellen in The Wolfpack, een documentaire van Crystal Moselle, is irrelevant. ‘Vertellen’ is de sleutel: het gaat hier om een bizar verhaal, en wie deze film met plezier wil zien, wat vermoed ik nauwelijks moeite zal kosten, kan zich beter onderwerpen aan dat oude journalistieke adagium: ‘Don’t let the facts interfere with a good story.’

De ‘feiten’: veertien jaar lang mochten de kinderen van Oscar Angulo, een Peruviaan en Hare Krishna-gelovige, en zijn vrouw Susanne, een oude hippie uit het Midwesten, hun appartement in de Lower East Side niet verlaten. Letterlijk. Niet verlaten. Ze mochten nooit naar buiten. Hun vader vond de stad, de wereld, de hele mensheid, een poel van verderf waar je je leven niet zeker was. Ook wantrouwde hij de cultuur van conformisme die zich volgens hem in de Amerikaanse maatschappij had genesteld. Ingrijpen moest hij. En sinds hun geboorte bestond de wereld voor de jongens en hun babyzusje uit slechts zoveel vierkante meter appartement. Ze tuurden naar buiten en zagen in de verte mensen, wegen, parken en wolkenkrabbers.

Dat veranderde toen hun vader op een dag besloot dat de jongens films mochten zien. Hij bracht dvd’s thuis, hoofdzakelijk Hollywood-films. De jongens, kun je zeggen, werden verslaafd. Ze zagen van alles, maar hadden favorieten, onder meer Batman: The Dark Knight Rises, Reservoir Dogs en The Lord of the Rings.

Wanneer de jongens en de moeder in de documentaire vertellen over die bizarre tijd, blijkt dat de angst van hun vader voor misdaad en geweld in de boze buitenwereld even overheersend was als het verlangen van hun moeder voor de wijd uitgestrekte landschappen van haar jeugd. De aandacht van de jongens gingen uit, wellicht onbewust, naar films die de obsessies van hun ouders weerspiegelden: de gevaarlijke straten in Reservoir Dogs en Batman, de idyllische vista’s van de Gouw in de Tolkien-films. De jongens gebruikten de films als een connectie met de wereld die hun vader hun verboden had, maar de films waren misschien ook een manier om de angsten te boven te komen die de wereld hun inmiddels inboezemde. Uiteindelijk kreeg nieuwsgierigheid de overhand. Een van de jongens ging naar buiten, maar werd gearresteerd, omdat hij zich als een gestoorde gedroeg.

Dit alles levert een adembenemend verhaal op. Regisseur Moselle is erin geslaagd met haar camera dicht bij alle betrokkenen te komen. Dat geeft het werk een unieke eerlijkheid en openheid. Maar de vraag blijft: is het allemaal wel zo gegaan?

Inmiddels zijn de broers Angula wereldsterren. Gekleed in hun Reservoir Dogs-pakken verschijnen ze op de rode loper bij internationale premières. Dat is nog het meest ongelooflijke aan The Wolfpack: na een leven in isolatie waarbij fictie hun werkelijkheid was, leiden ze nu in alle openheid een fake leven. Je vraagt je bij het zien van The Wolfpack af of Oscar Angula niet op ten minste één punt gelijk had: immers, de jongens zijn hun eigenheid kwijt dankzij hun contact met de wereld.

Te zien vanaf 10 september

Veel aandacht de komende weken in De Groene Amsterdammer voor Michelangelo Antonioni (1912-2007) naar aanleiding van een tentoonstelling en retrospectief in filmmuseum EYE. Antonioni maakte in de jaren zestig baanbrekende films als L’Avventura, La Notte en L’Eclisse, de ‘trilogie van vervreemding’ met muze Monica Vitti in de hoofdrol, met uitzondering van de tweede film waarin de focus op Jeanne Moreau en haar relatie met Marcello Mastroianni valt.

Te zien van 12 september tot 17 januari

Televisie – Walter van Kooi

De naam zal weinigen iets zeggen: Mbark Boussoufa uit de Molukkenstraat. Voetbalde bij Geuzenmiddenmeer (wie kent het niet?) en Fortius waar hij door Ajax gescout werd. Juniorenlichting Wesley Sneijder, Nigel de Jong, Hedwiges Maduro. Daar in 2001 gehaald door Chelsea. Tot Abramovitsj die club koopt en tegelijk een aantal oudere toppers: weg kans voor het jonkie. Dan vanaf 2004 AA Gent en Anderlecht. Hij wint legio Belgische titels en individuele prijzen, terwijl niemand hem hier kent. Ook al omdat hij kiest voor de nationale ploeg van Marokko.

In 2011 meldt zich het allergrootste geld: Soelejman Kerimov, eigenaar van FC Anzhi in Dagestan en 37ste op de lijst van rijksten van de wereld. Hij speelt er onder meer met Eto’o en Willian en zijn trainer heet Hiddink. Maar Dagestan is zo gevaarlijk dat hij in Moskou moet wonen en ook daar in zijn kapitale villa beveiligd wordt.

Als u geïnteresseerd bent in wat miljoenen met een jonge jongen doen die niet voor de obligate verleidingen wil bezwijken; en die los van zijn Mokumse familie net niet onder de eenzaamheid bezwijkt door broer en vrienden in dienst te nemen – dan is het een aanrader. Zijn vader is uiteraard buitengewoon trots en de zoon is hem volledig trouw. Die belt elke dag hoe het met de suikerpatiënt gaat en vraagt wat hij allemaal nodig heeft. Maar vader Slima heeft niets nodig. Hij heeft immers alles wat een mens maar wil in Amsterdam-Oost. Behalve dan dat hij kleinkinderen wil van Mbark. Maar die moet dan wel eerst trouwen, en gauw een beetje want Slima heeft het eeuwige leven niet. En Mbark, gelovig, wil niet ‘zomaar’ trouwen. Hij voelt zich verantwoordelijk voor gans de uitgebreide familie en wil geen ‘golddigger’.

De film volgt Mbark en zijn kringetje van dichtbij, in Rusland, Marokko en Amsterdam. Maar geeft ook een centrale plaats aan vader Slima, een boeiende man.

Carin Goeijers, Voetbalmiljonair uit Oost, BNN Teledoc, donderdag 10 september, NPO 3, 22.15 uur

Is Willem H. Zo niet de machtigste, dan toch de bekendste ‘topcrimineel’ (hoe hij ook nog, mede dankzij Twan Huys, de populairste werd, om die eretitel plots weer te verliezen, reconstrueerde Argos Medialogica recent – zie Uitzending Gemist), in polderdrama vechten er drie om de boevenkroon: Fokke Augustinus, Huub Kouwenberg en Carmen Walraven. Aan een vervolg voor Fokke (Marcel Hensema in Hollands Hoop) wordt nog gewerkt. Maar Huub (Kees Prins in Overspel) en Carmen (Monic Hendrickx in Penoza) komen respectievelijk een derde en vierde keer langs, wat zowel bewijs is voor het feit dat er een behoorlijke drama-industrie is opgebouwd als dat misdaad wel degelijk loont – in kijkcijfers.

Alle drie acteurs zijn formidabel, waarbij ik de dreiging die van Huub uitgaat het sterkst vind. De scripts, dat is echt een kwestie van smaak. Ze zijn over het algemeen ingenieus (als er iets is gegroeid, in breedte en kwaliteit, dan de techniek van het scenarioschrijven), maar vaak toch ook gezocht en niet al te geloofwaardig. De grenzen van de wreedheid worden voortdurend verlegd (de man die in een Penoza-visafslag sadistisch langzaam geplet werd door een vorkheftruck bracht me bijna tot afhaken – maar ja, dan zou ik ook geen Tarantino kunnen kijken). Bovendien dreigt uitmelkgevaar. Maar ze brengen ook vers bloed via niet de geringsten. In Overspel verschijnt voor het eerst Thekla Reuten. In Penoza Barry Atsma en Jacob Derwig. Me dunkt. Oordeel zelf.

Overspel, derde reeks, tien delen, Vara, donderdags vanaf 10 september, NPO 1, 20.30 uur. Penoza, vierde reeks, tien delen, KRO, zondags vanaf 13 september, NPO 3, 20.25 uur

Tegenlicht zoomt in op Griekenland. In drie hoofdstukken. Eén: de containeroverslag in Piraeus wordt geëxploiteerd door een Chinees staatsbedrijf met bijbehorende autoritaire bedrijfscultuur. De overwegend Griekse arbeiders (dat nog wel) worden geacht te zwijgen en gehoorzamen. Maar ze hebben wel werk en inkomen, terwijl de meeste andere pieren akelig stil zijn. Twee: de goud- en kopermijn van Skouris. Die is Canadees eigendom. Het land wordt afgegraven door Grieken, maar naar China gestuurd om het goud eruit te halen. Actievoerders verzetten zich daartegen vanwege privatisering, uitverkoop van bodemschatten en milieubelasting. Maar voor mijnarbeiders zijn buitenlandse investeringen de enige kans op arbeid en inkomen. Een dilemma. Drie: parlementariër Lapavitsas is voor een Grexit en bestrijdt het gebrek aan Griekse autonomie en eigenwaarde. Als positief voorbeeld ziet hij de textielarbeiders in Naoussa die collectief proberen hun failliete fabriek weer overeind te krijgen.

Floris Jan van Luyn, Uitverkoop van Griekenland, VPRO Tegenlicht, zondag 13 september, NPO 2, 21.00 uur

Muziek – Leon Verdonschot

Otis Gibbs

Hij ziet er niet alleen uit als het jonge broertje van Steve Earle, bij vlagen klinkt Otis Gibbs ook zo. En trouwens ook als de bastaardzoon van Woody Guthrie. Mart Smeets omschreef het ooit zo: ‘Een linkse activist met goed verhaal en lekkere muziek als omlijsting.’ Dat linkse activisme neemt overigens nergens de overhand, Gibbs is allerminst een zingend spandoek. In Nederland is hij ongekend populair: hij speelt hier de hele week iedere dag wel ergens. Hoor hem hier een van zijn hoorbare invloeden eren, in een cover van Hank Williams.

10 september Tolhuistuin Amsterdam , 11 september TivoliVredenburg Utrecht, 12 september Take Root Festival Oosterpoort Groningen, 13 september Iduna Drachten en 14 september Meneer Frits Eindhoven

Steen

Denk aan Eminem in zijn beginjaren: grof, onbesuisd en ergens diep daaronder een bijna sentimentele openhartigheid. Maar dan uit Utrecht. Steen is zijn naam. Te ongepolijst om door te breken naar de mainstream, maar te getalenteerd voor de periferie. Dus wat hij is geworden de afgelopen jaren: de cultheld van de Nederlandse hiphop-underground. Muziek voor je moeder heette zijn geruchtmakende debuut. Inmiddels is hij zelf vader. En omdat Steen rapt over Steen, heet zijn nieuwe album dus Baby. Wat voor leven dat is, dat als rappende vader in een bestaan vol rafelranden? Daarom gaat deze documentaire over van Alfredo Pouwiel: Steen De Vader.

Tivoli DeHelling Utrecht, 11 september

Beeld: Monic Hendrickx als Carmen van Walrave in Penoza. Foto Pief Weyman / KRO / NCRV