Naypyidaw – Afgelopen zondag toonde de ingang van de Shwedagon-pagode in Yangon, het belangrijkste heiligdom van het land, een even gewaagd als vlammend protest. ‘De pagode is vandaag gesloten omdat het land ter dood veroordeeld is’, stond op een rood spandoek dat ’s ochtends in een bliksemactie door enkele jonge activisten was opgehangen. De banier verwijst naar de doodstraf die de junta voor vier politieke gevangenen heeft aangekondigd. Onder hen zijn twee populaire kopstukken uit de democratiseringsbeweging, Zeyar Thaw (40) een hiphopartiest, activist en voormalig parlementslid uit de partij van Aung San Suu Kyi en Ko Jimmy (53), een veteraan uit de protestbeweging van 1988. Vanuit hun onderduik gaven zij leiding aan het burgerverzet dat sinds de staatsgreep in 2021 ontstond. Eind vorig jaar werden beiden gearresteerd en zwaar gemarteld. Al dagenlang zendt de staatstelevisie een serie beschuldigingen over de ‘terroristische activiteiten’ van het tweetal uit. De staatskrant pakte vorige week uit met drie pagina’s. Hoewel militairen sinds 1962 vrijwel onafgebroken aan de macht zijn, is de doodstraf tegen dissidenten al decennia niet meer uitgevoerd.

Ook in de grotendeels vergeten oorlog tegen etnische minderheden toont het leger zich van zijn wreedste kant. Amnesty International constateert dat Karen- en Karenni-burgers in het oosten collectief worden gestraft met wijdverspreide lucht- en grondaanvallen, willekeurige arrestaties die vaak eindigen in marteling of buitengerechtelijke executie, en het systematisch plunderen en afbranden van dorpen.

Het leger heeft een lange geschiedenis van straffeloosheid. Wie de gruwelijkheden uitvoert, wordt geprezen en maakt promotie, zegt een hoge militair die onlangs deserteerde.

Volgens hem dringt bij de junta het besef door dat het de strijd deze keer niet kan winnen. Slechts een harde kern van de troepen gelooft nog in de missie om het land bijeen te houden. Die vecht inmiddels ook voor zijn eigen overleven en doet dat in blinde razernij.

In het verleden werden politieke gevangenen voortdurend op strategische momenten als wisselgeld gebruikt om internationale druk te verminderen. Deze keer is het maar zeer de vraag of de gevangenen voor dit sinistere schaakspel worden ingezet. De kans is groot dat de executies doorgaan als een wraakactie en om maximale angst te creëren, zeggen Myanmarese mensenrechtenorganisaties en ondergedoken activisten. Net als vele anderen menen zij dat de uitvoering van de doodstraf het verzet van de bevolking alleen maar verder zal aanwakkeren.