Berlijn – Een symbolisch moment is het, op deze donderdagochtend 5 november. Elon Musk, de rusteloze bedenker van het Amerikaanse automerk Tesla, landt met zijn privéjet op de luchthaven van Berlijn. Uitgerekend hij is een van de eerste passagiers van het nieuwe vliegveld ber, het beruchtste voorbeeld van Duitse bureaucratische traagheid.

Voor Musk moet het juist snel gaan – ook vandaag. Snel springt hij in de klaarstaande e-auto, snel rijdt hij naar de nieuwe Tesla-fabriek die in de Brandenburgse bossen wordt gebouwd – natuurlijk ‘in recordtempo’. En pas toen hij vanuit Texas met zijn vliegtuig was opgestegen had hij getweet dat hij hier sollicitatiegesprekken met ‘top-ingenieurs’ wil voeren; of die even snel op het meegestuurde mailadres hun motivatiebrief konden toesturen.

Op nog geen twintig kilometer afstand van elkaar bevinden zich het hoogstwaarschijnlijk ‘langzaamste’ én ‘snelste’ bouwproject van Duitsland, ber en ‘anti-ber’, zoals de Tesla-fabriek al snel werd genoemd. De planning voor een nieuw vliegveld bij Berlijn begon al in 1992, in 2006 begon men met bouwen, in 2011 zou hij openen, maar pas honderden miljoenen euro’s en vele tragikomische schandalen later opende het vliegveld op 1 november 2020, uitgerekend op het moment dat het vliegverkeer door de coronapandemie in een crisis verkeert.

De Tesla-fabriek in Grünheide kent tot nu toe een tegengesteld verloop. Musk lanceerde het plan in 2019, de bouw startte begin 2020, en in juli 2021, na minder dan twee jaar, zouden de eerste van de jaarlijkse half miljoen Tesla’s van de band moeten rollen – terwijl de definitieve bouwvergunning er nu nog niet eens is.

Voor de Duitse media was de symboliek tot voor kort duidelijk: Musk is de vrije ondernemer, die een teveel aan regels gewoon aan zijn laars lapt om zijn plannen te realiseren. Daarentegen toont de ber wat er gebeurt als maar liefst drie Duitse overheden – Berlijn, Brandenburg én de federale overheid – een project beginnen: niemand weet meer wie waarvoor verantwoordelijk is, de beroemde Duitse ‘grondigheid’ gaat aan zichzelf ten onder.

Maar zo snel als Musk het wil, gaat het nu toch ook weer niet. De eerste protesten gingen nog om de dennenbossen, maar inmiddels is de torenhoge waterrekening niet betaald, en hoe zit het precies met de milieuverontreiniging? Dienen de Duitse regels dan helemaal niet voor de Amerikaanse kapitalist te gelden? vragen omwonenden bezorgd aan langsgekomen journalisten.

De kritiek groeit. Het zou goed kunnen dat Musk binnenkort toch iets langer moet blijven.