Een van de plannen van de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, is dat er een hardere grens rond Europa wordt opgebouwd. Dat zei ze in haar openingsstatement in het Europees Parlement en dit herhaalde ze deze maand tijdens een bezoek aan Bulgarije. En die harde grens moet er sneller komen dan de vorige Commissie had bedacht. Ze wil al in 2024 Frontex, het Europees grens- en kustwachtagentschap, uitbreiden naar tienduizend grenswachters, boven op de bestaande vijftienhonderd. Die harde grens moet echter, benadrukte ze, ook een humane grens zijn. De Europese Unie heeft, zei ze, de plicht ‘de waardigheid van mensen te beschermen’.
Maar die harde grens is er al. Het weren van vluchtelingen staat al jaren centraal in het Europese beleid; de bewaking aan de buitengrens is opgevoerd, er werden deals met Turkije en Libië gesloten, de hulp aan drenkelingen werd aan alle kanten tegengewerkt. Met effect: 54.224 mensen haalden van januari tot half september dit jaar de Europese kust, volgens de laatste cijfers van de unhcr.
Een stuk minder dan eerdere jaren. Tegelijkertijd stierven tijdens de overtocht in deze periode 932 mensen. Dat betekent één dode op 58 mensen die aan land kwamen. Ter vergelijking: in 2015 – het jaar dat 1.032.408 mensen aankwamen in Europa – stierven 3771 tijdens de overtocht. Dat is één dode op 269. Het aantal vluchtelingen is door de hardere grens dus weliswaar drastisch afgenomen, maar de kans om te sterven bij de overtocht is bijna vijf keer zo groot.
Voor veel vluchtelingen die wel de overkant halen, zijn wij ook niet erg humaan. De meeste zitten in overvolle kampen in Griekenland. Er zitten meer dan 27.000 asielzoekers op de eilanden. In kamp Moria op Lesbos verblijven op dit moment elfduizend mensen – terwijl er plek is voor drieduizend – deels in tenten, tussen het afval. Onder hen vijfduizend kinderen – ‘Ze praten niet meer’, meldde Artsen zonder Grenzen onlangs in een noodoproep. Drie kinderen hebben er zelfmoord gepleegd, veel anderen verminken zich.
Vanaf 1 november zal migratie vallen onder het commissariaat ‘Bescherming van onze Europese manier van leven’. Wat dat ook moge betekenen, aan de bescherming van ‘de waardigheid van mensen’ aan onze ‘humane’ grens kan Von der Leyen niet snel genoeg beginnen.