Op 8 februari 2007 bezweek in kamer 607 van het Seminole Hardrock Hotel in Hollywood de 39-jarige ex-playmate, ex-actrice en verwelkte mediacelebrity Anna Nicole Smith aan een fatale combinatie van pijnstillers en antidepressiva. In haar lichaam werden elf medicijnen aangetroffen. Haar dood was al net zo’n troep als haar leven.
Vijf maanden eerder was haar twintigjarige zoon Daniel op de Bahama’s overleden aan een overdosis antidepressiva en methadon. Dat was drie dagen na de geboorte van Anna Nicole’s dochter Danielynn Hope. Twee weken na Daniels dood – het ideale moment voor een nieuw begin – ensceneerde ze op de Bahama’s een soort nephuwelijk met de onguur ogende advocaat Howard K. Stern, die een hoofdrol speelde in een onverkwikkelijke strijd om het vaderschap van Danielynn, dat werd geclaimd door een stoet van hengsten. Anders dan Stern in het praatprogramma van Larry King had beweerd, bleek niet hij, maar de showbizzfotograaf Larry Birkhead de vader van het kind te zijn.
Onbeslist bleef die andere strijd waarvan Smith het middelpunt was: haar claim op de nalatenschap van echtgenoot J. Howard Marshall, de Texaanse oliebaron met wie ze in juni 1994 in het huwelijk trad, drie jaar nadat hij haar in een stripclub tegen het lijf was gelopen. De bruidegom was een 89-jarige, tot op de draad versleten rolstoeler. Op foto’s van het echtpaar is te zien hoe Smith haar echtgenoot vertederd een hapje bruidstaart voert terwijl hij, met mondhoeken vol slagroom, glazig voor zich uit staart. Dertien maanden later was hij dood. En stapte Smith, zich beroepend op een mondelinge toezegging van Marshall, naar de rechter om geheel in lijn met de communis opinio over de inzet van haar liefde de helft van zijn 1,6 miljard dollar op te eisen. Waar de rechter in Los Angeles haar aanvankelijk in het gelijk stelde, veegde het hof in Houston haar claim van tafel. In 2006 erkende het Amerikaanse Hooggerechtshof weliswaar haar rechten op de nalatenschap, maar zonder haar een bedrag toe te wijzen. Het leven begon goed voor Danielynn.
Wie enig mededogen met Smith voelt zal zeggen dat de dood niet op een gunstiger moment had kunnen komen. Haar enige kapitaal was haar lijf en er is geen ontluisterender lot dan dat van een seksbom. Waar Pamela Anderson belandde in een show van goochelaar Hans Klok werd de afwisselend denslanke en volvette Smith het boegbeeld van een afslankmerk en ventte ze de bittere restanten van haar roem uit in een reallifesoap, in vipkringen sinds jaar en dag het synoniem voor de finale uitverkoop.
Het E! Entertainment Television Channel zond van 2002 tot 2004 The Anna Nicole Show uit, die op het Amerikaanse publiek dezelfde treurige, snel vervluchtigende aantrekkingskracht moet hebben gehad als ten onzent de Tokkies. Moddervet en permanent verongelijkt waggelt Smith rond in een perspectiefloos mini-universum van losers en parasieten. Er is een scène waarin ze de urn van J. Howard op een skateboard zet en een zetje geeft. Ze koopt lingerie, ruziet met een zwakzinnige assistent over van alles en nog niks en kijkt thuis – het is verreweg het meest aangrijpende moment – samen met haar loved ones naar videobeelden van haar glorietijd, toen ze bij Larry King mocht komen uitleggen wat ze met Marshall had. Ze zegt dat hij zo veel van haar hield – ‘and I loved him for that’. Zoals ze over hem spreekt, rijst het beeld op van een lieve pleegvader die de grandeur had om een arm meisje uit de goot te sleuren. Misschien is het nog waar ook.
De geschiedenis van Anna Nicole Smith begint met de treurige jeugd van Vickie Lynn Hogan, zoals haar echte naam luidde. De Southern belle trouwt op haar zeventiende met Billy Smith, nadat ze elkaar hebben ontmoet bij Jim’s Krispy Fried Chicken, alwaar hij in de keuken staat en zij de bediening doet. Er bestaan foto’s van ze: een hulpeloze bakvis staat lachend naast iets onontwikkelds met een snorretje, de klassieke Amerikaanse lowlife romance. Ze krijgen een zoontje, Daniel, het huwelijk klapt en een jaar later is Vickie Lynn een kansloze gescheiden moeder met een baantje bij Walmart.
Daar werkt ze voor zestig dollar in de week tot ze beseft wat ze in huis heeft. Ze stuurt naaktfoto’s naar Hugh Hefner van Playboy en meteen is het raak. In maart 1992 staat ze op de cover. Ze wordt Miss May 1992 en een jaar later Playmate of the Year.
Wat nu? Ze wil de nieuwe Marilyn Monroe worden, zegt ze. En het lijkt te gaan lukken: ze wordt als opvolger van Claudia Schiffer het nieuwe gezicht van het spijkerbroekenmerk Guess. Anna Nicole is voluptueus en all-American. Dat is nog eens wat anders dan die uitgeteerde Europese meiden. ‘She brings back visions of Hollywood glamour’, slijmt de Guess-fotograaf en het duurt niet lang of Anna Nicole begint er zelf in te geloven. Ze heeft eindelijk het gevoel dat ze iemand aan het worden is, legt ze uit: ‘I really think like I can do something.’ En wat dan wel? Acteren natuurlijk!
Kijk je naar haar Playboy-foto’s, dan valt op hoe zeldzaam leeg ze in de lens kijkt. Leg ze naast die van Kim Basinger en je weet dat dit niks wordt. Wat zag Hefner in haar? Wat alle hengsten zagen: twee tieten en een vracht blond haar. De rest is geschiedenis. Niet de geschiedenis van een mens, maar die van twee tieten. Anna Nicole Smith had geen humor, geen substantie, geen beschaving – alleen dat lijf. En dat had één unieke eigenschap: het hechtte zich aan alles dat er ontvankelijk voor was. Aan de man van Playboy. Aan 89-jarige miljonairs. Aan de vriendjes die het vaderschap van haar dochter claimen. Het wilde ook iets terug: geld, roem en aandacht. Voor wat hoort wat. Alsof het lijf zichzelf offerde voor de droom van het sterrendom: ‘Ik heb mijn hele leven zo mijn best gedaan. Ik ben goedhartig, en ik geef, geef, geef. Misschien is nu de tijd aangebroken dat ik iets terugkrijg. I want it so bad.’
Smith had alles aan haar borsten te danken, gaf ze toe, wat wel weer een roerend statement is. Maar de meeste mensen willen meer zijn dan twee tieten. Ze hebben spirituele drijfveren, ten goede en ten kwade. Wat dreef haar afgezien van de behoefte hogerop te komen? Exhibitionisme? Geilheid? Machteloosheid? Wanhoop? Wraak? Machtshonger? Het is van alles wat, al is het niet voldoende als verklaring. De wanhoop was de wanhoop van haar jeugd, de wereld van Walmart en Kentucky Fried. Exhibitionistisch aan Smith was dat ze graag wilde dat naar haar werd gekeken, zoals ze uitlegt in een naargeestig filmpje van een fotoshoot uit haar modellentijd. Maar is dat exhibitionisme haar antwoord op het voyeurisme dat ze oproept? Vindt ze het geil om beloerd te worden, object van begeerte te zijn? Geeft het haar een gevoel van macht dat ze met niks dan haar lichaam de halve wereld op z’n kop zet?
Ik kan die vragen niet voor haar beantwoorden. Zij zou het hebben gekund als ze de middelen had gehad, maar die had ze niet. Verder dan kirren en heupwiegen, vetzucht en openbare dronkenschap, lousy videoclips en hilarische filmrollen is ze nooit gekomen. Dus blijft ze een raadsel. Dom, oninteressant en daardoor des te fascinerender: ze zat tenslotte wel bij Larry King, ze vulde de kolommen.
Ze doet me denken aan Wedekinds Lulu: onweerstaanbaar voor alle rangen en standen, van paparazzi tot magnaten. Hoog gekomen, diep gevallen. Getrouwd met de oude bok Dr Goll, een ‘steinalter, wackliger Knirps’ die Wedekinds J. Howard Marshall is. ‘Jetzt bin ich reich’, zegt ze als Goll dood is neergevallen in het atelier van schilder Schwarz die haar portret schildert en die ze al tot waanzin heeft gedreven voor ze met hem in het huwelijk treedt.
Golls dood doet haar niets. Schwarz vraagt haar of ze gelooft in een schepper, of ze een ziel heeft, of ze ooit iemand heeft liefgehad. Ze weet het niet, ze weet het niet. Lulu stelt bij Wedekind de klassieke Smith-vragen: ‘Wie gefall’ ich Ihnen?’ ‘Ein Bild’, zegt haar gesprekspartner, ‘vor dem die Kunst verzweifeln muss.’ Profetisch verwoordt Lulu de strekking van een fotomontage waarop Anna Nicole van alle kanten is te zien, van kop tot kont: ‘Ich bin von allen Seiten gleich vorteilhaft.’
In die zin klinkt alles door wat Lulu tot Lulu en Smith tot Smith maakte: verkapte woede, zelfgebakken trots, nihilistisch zelfbehagen. Aan Lulu zie je wat je moet zien als je het hopeloze leven van Smith leest: de wilde, gewetenloos onschuldige, seks geworden overlevingsdrang van de have-not. Handel op leven en dood. Die handel is haar, net als Lulu, fataal geworden.
8 februari 2007