Straks binden Trump en Hillary Clinton de strijd aan. De International New York Times van 17 mei opent met een vooruitblik. Ongetwijfeld zal Trump de affaire-Monica Lewinsky ter sprake brengen, de buitenechtelijke affaire die president Clinton toen met zijn stagiaire heeft gehad en die in de volle openbaarheid is geëindigd met de publicatie van het 445 pagina’s tellende rapport van de openbare aanklager Kenneth Starr. Dat was toen wereldsensatie. Clinton wist impeachment, een proces tot afzetting, op het nippertje te vermijden. Nu dreigt dit hele wereldschandaal weer te worden opgerakeld, misschien met de ernstigste politieke gevolgen voor Hillary Clinton.
Naar Europese maatstaven hebben Amerikaanse presidentsverkiezingen vaak hun bizarre kanten. George W. Bush won in 2000 met een minderheid van vijfhonderd stemmen, dankzij een uitspraak van het Hooggerechtshof. Beide campagnes van Obama zijn gepaard gegaan met geweldige scheldpartijen en verdachtmakingen door de tegenstander. Er waren Republikeinen die wilden doen geloven dat Obama in het geheim een moslim was en dat hij had gelogen over zijn geboorteplaats. Dat is allemaal geschiedenis. Met Donald Trump zijn nieuwe tijden aangebroken. Dat wisten we al langer. Nu gaat het definitief bewezen worden.
Waaraan heeft hij zijn succes te danken? Hij is al jaren een buitengewoon succesvol zakenman, grootbezitter van onroerend goed, miljardair. Ook toen hij nog geen uitgesproken politieke ambities had, verscheen hij regelmatig op de televisie, bij voorkeur Fox News, het station van de ook steenrijke mediatycoon Rupert Murdoch. Maar pas bij deze verkiezingen is de politicus in hem wakker geworden. Dat is op zichzelf geen wonder. Obama is geen uitgesproken sterke staatsman. De oorlogen die hij heeft gevoerd zijn niet in klinkende overwinningen maar evenmin met fatale nederlagen geëindigd. Het is de toestand in Amerika zelf waaraan Trump zijn succes te danken heeft. De nog steeds niet genezen economische crisis, de tersluikse groei van een klassenmaatschappij, groei van de rassentegenstellingen, en in het algemeen de teloorgang van Amerika als grootste wereldmacht. Bush junior heeft met zijn oorlogen in Afghanistan en Irak geprobeerd de Amerikaanse supermacht te bevestigen. Dat is faliekant mislukt. Het resultaat is een voorlopig onherstelbare chaos in het Midden-Oosten en een mondiale beperking van Washingtons buitenlandse politiek. Niet voor niets heeft Trump beloofd dat hij Amerika weer great zal maken.
Zoals bij de voorverkiezingen duidelijk is geworden heeft hij de wind mee. Een groeiend aantal kiezers blijkt ontvankelijk te zijn voor zijn rauwe directheid, manifeste afkeer van poespas, alles wat op aarzeling zou kunnen wijzen. Bij de Amerikaanse kiezers heeft hij zich nu zodoende een bruggenhoofd voor het leiderschap verworven. Wat dit alles waard is zullen we op 9 november zien. En dan dienen zich weldra twee nieuwe vragen aan. Hoe en met welke resultaten zou president Trump zijn programma verwezenlijken? En wat zouden daarvan de gevolgen voor het westelijk bondgenootschap zijn?
Eén ding is zeker. Trump zal de Amerikaanse grootheid niet herstellen in die zin dat de wereldpositie van de natie weer aan die van een kwart eeuw geleden zal doen denken. Sinds het einde van de Koude Oorlog zijn de internationale verhoudingen daarvoor te radicaal veranderd. En dan Trump als voorbeeld. Ook in Europa hebben in de afgelopen decennia binnenlandse politieke verhoudingen een revolutie ondergaan. Zou een Trump hier een herstel tot stand kunnen brengen? We hebben al ervaring met Fortuyn en Wilders. Werk dat nader uit.