BERLIJN – De Qual der Wahl is een enorme paradox. De SPD gokte onder aanvoering van haar beste poker speler Gerhard Schröder op de vervroegde verkiezingen en verloor: 223 zetels. De sociaal-democratische partij uit 1869 benoemde zichzelf tot de winnaar. Vlaag van verstandsverbijstering? CDU en haar Beierse zusterpartij wonnen met bijna een procentpunt meer stemmen. Bij de christen-democraten heerste echter een grafstemming.

In het Konrad Adenauerhaus, het Berlijnse hoofdkwartier van de CDU, was alles geregeld voor een feest. Braadworstjes, Bretzels en bier wa ren in overvloed aanwezig. Honderden fles sen champagne stonden klaar. En voor de nerveuze christen-democraten ging zelfs een charmante dame met dure sigaretten rond. Klokslag 18.00 uur ging er gejuich op. De Sozi’s van Schröder hadden flink verloren. Direct daarna kwam de eerste prognose van de CDU/CSU binnen. Een ijzige stilte heerste onder de duizenden christen-democraten. Wat bleek? in de vermaledijde verkiezingspeilingen was de partij van Merkel in een week bijna zeven procent gezakt.

Dat kan aan het slechte werk van de opiniepeilers hebben gelegen. Of aan de radicale belastingplannen van Paul Kirchhof, de poten tiële minister van Financiën die nu geen politicus meer wil worden. Misschien was het de eindspurt van Schröder, die een niet te kloppen reputatie heeft als Kampfschwein.

Maar een van Schröders belangrijkste helpers heette toch Edmund Stoiber. De rivaal uit Beieren maakte weer eens domme fouten door de Ossi’s, een kwart van het electoraat, te beledigen. De conservatief-burgerlijke minister-president uit München – naast collega Roland Koch uit Hessen de sterkste tegenstander van Merkel – hekelde in Bild de «gefrustreerde» Oost-Duitsers. De hoogmoedigheid van de CSU-leider zorgde ervoor dat hij zelfs in zijn eigen Heimat de absolute meerderheid verloor. Een ramp in de ogen van zijn partijgenoten. «So eine Scheisse!» riep een teleurgestelde Beier die in traditioneel kostuum naar het CDU-hoofdkwartier in Berlijn was gekomen.

Het resultaat was tweeledig. Ten eerste zetten scheldende christen-democraten het op een Kampfsaufen. Na ons de zondvloed, dachten jonge Karrieristen die eerder nog hun zondagse pak hadden aangetrokken. Bedrijfsbazen vreesden een onregeerbaar land en dronken dat met veel bier weg. Ten tweede barstte de interne kritiek los. Ook al zaagden de voormalige Junge Wilden in de CDU – de premiers Koch uit Hessen, Müller in Saarland, Rüttgers in Noordrijn-Westfalen en Wulff in Niedersachsen – nog niet openlijk aan de stoel van Merkel, ze konden hun teleurstelling nauwelijks verbergen. Ook Stoiber keek stuurs en stoïcijns toen Merkel de overwinning claimde.

Het was «Angie» aan te zien. De Oost-Duitse kan nog steeds de eerste vrouw in het Kanzler amt worden, maar ze lachte af en toe als een boer met kiespijn. Het verschil met de stralend blauwe ogen, die imagospecialisten in haar campagne tot het middelpunt gemaakt hadden, kon niet groter zijn. Terwijl bij de CDU de borden met «Angie» plichtsgetrouw in de lucht hingen en ook het beroemde lied van de Rolling Stones door de zaal schalde, ging men aan de inhoud voorbij. Mick Jagger had eerder een melancholisch lied geschreven dan een song voor de perfecte overwinningsroes. De Stones waren des duivels dat de Duitse conservatieven hun song hadden overgenomen.

De samenstelling van de zestiende Bondsdag laat intussen zien dat Duitsland weer gedeeld is. Het noorden en het gebied ter grootte van de voormalige DDR hebben op de SPD gestemd. Een absolute catastrofe, geven veel CDU-leden anoniem toe. Vooral in de grootste Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen hebben de kiezers weer op de sociaal-democraten gestemd. Bijna vijftig jaar had de SPD dit bondsland geregeerd. Hier woont het linkse electoraat uit het Ruhrgebied. Dat stemde bij de deelstaatverkiezingen van mei tegen Schröders arbeidsmarkthervormingen en bracht CDU-baas Rüttgers aan de macht.

Hierna was voor Schröder de maat vol. Zeven jaar lang had de CDU stukje bij beetje de meeste Bundesländer terug veroverd. In de Bondsraad hadden de machtige landvorsten van de christen-democraten een comfortabele meerderheid waardoor ze de hervormingsplannen van de tandem Schröder-Fischer konden blokkeren. Het ging de mediakanselier echter om het gevoelde verlies aan vertrouwen. Niet alleen de CDU/CSU, maar ook de linkervleugel van zijn eigen partij en dissidenten binnen de Groenen wilden van het SPD-boegbeeld af. Hij vroeg en verloor daarop een motie van vertrouwen in het parlement.

Nu zijn er twee kandidaten die «Wir sind Kanzler!» kraaien. Merkel heeft een probleem.