‘Wat willen wij?’ ‘Vrijheid!’ ‘Wanneer?’ ‘Nu!’ Een delegatie van Viruswaarheid (voorheen Viruswaanzin) loopt op 29 augustus mee tijdens een demonstratie in Berlijn. Ze hebben oranje shirts aan, zwaaien met Nederlandse vlaggen en schreeuwen de longen uit hun lijf als ze door het park bij de Brandenburger Tor lopen, richting de Siegessäule (‘Overwinningszuil’) waar zo’n dertigduizend demonstranten zich hebben verzameld. De aanwezigen dragen spandoeken met QAnon-complotleuzen erop (‘Trust the plan’) en ballonnen met teksten als ‘Stop de coronaleugen’. Als de menigte een plek heeft gevonden voor het podium verschijnt onder luid applaus de hoofdspreker op het toneel: Robert F. Kennedy jr. De neef van de in 1963 vermoorde Amerikaanse president John F. Kennedy en wereldwijd een van de grootste actievoerders tegen vaccinaties. De aanwezigen klappen en joelen. Een van hen is Willem Engel. De voorman van Viruswaarheid heeft geboeid geluisterd naar Kennedy. ‘Fucking epic’, schrijft hij op Facebook. ‘Zijn speech was echt erg goed.’ Engel is niet alleen in Berlijn om te demonstreren. Hij is er ook om te netwerken.
Dat blijkt uit onderzoek van het Platform Authentieke Journalistiek in samenwerking met Pointer en De Groene Amsterdammer. Zondagavond is op NPO 2 (21:10 uur) een televisieuitzending te zien over het onderzoek. De Groene Amsterdammer publiceert in januari een tweedelige longread over de geschiedenis van het complotdenken in Nederland en de rol van de John Birch Society hierin.
Viruswaarheid heeft wekelijks contact met de Duitse actiegroep Querdenken, die het protest in Berlijn organiseerde en Kennedy naar de Duitse hoofdstad haalde. De delegatie van Viruswaarheid slaapt in hetzelfde hotel als Kennedy’s team en heeft ’s avonds met hem afgesproken. Viruswaarheid gaat helpen Kennedy’s antivaccinatieorganisatie Children’s Health Defense naar Europa te brengen, zo wordt afgesproken. ‘We hopen op een mooie samenwerking in de toekomst’, schrijft Engel op Facebook.
Die avond in Berlijn heeft Viruswaarheid niet alleen de samenwerking met Kennedy beklonken, maar ook de deur wagenwijd opengezet voor een Amerikaanse complotorganisatie die stamt uit de tijd van de Koude Oorlog: de John Birch Society. In 1958 werd de organisatie door overheidsvrezende, libertarische ondernemers opgericht. De John Birch Society richtte zich destijds op het bestrijden van de zogenaamde infiltratie van het communisme in de Amerikaanse samenleving. Stichter Robert Welch concludeerde in de jaren vijftig dat president Dwight Eisenhower een communistische agent was. De complottheorieën over communisten werden in de loop van de jaren ingewisseld voor complotten over immigratie, politiek en economie. De John Birch Society heeft zich nu als doel gesteld de coronamaatregelen tegen te werken en verspreidt via eigen kanalen en bondgenoten desinformatie over het effect van mondkapjes, de anderhalvemeterregel en de veiligheid van vaccins.
De Society gebruikt een netwerk van invloedrijke personen en organisaties om haar boodschap te verspreiden. En Kennedy is daar onderdeel van. Samen met mensen als G. Edward Griffin (sinds de jaren zestig lid van de John Birch Society), Sacha Stone (oud-rocker en nu spiritueel goeroe), Alex Jones (extreem-rechtse radiopresentator) en Dolores Cahill (Ierse politica en hoogleraar translationele geneeskunde) verspreidt het netwerk via social media en YouTube misleidende berichten over onder meer de ernst van het coronavirus, het ‘gevaar’ van vaccinaties en de rol van 5G bij de verspreiding van het virus. De achterliggende agenda is altijd hetzelfde: overheidsbeleid tegenwerken.
Eén Nederlander in het netwerk van de John Birch Society is Karel Beckman. De libertariër en voormalig journalist van Het Financieele Dagblad staat op G. Edward Griffins website als een van de bekendste leden van zijn organisatie. Volgens Beckman heeft Griffin hem in 2012 per mail gevraagd of hij zijn naam op de site mocht zetten en is hij geen echt lid. ‘Ik heb Griffin verder nooit persoonlijk gesproken. Ik had wel zijn boek gelezen, goed boek’, reageert Beckman. Maar de voormalig journalist distantieert zich ook niet van Griffins organisatie als we hem ernaar vragen. De vraag of hij Griffin zal verzoeken zijn naam van de website te halen beantwoordt hij niet.
Beckman schrijft voor Viruswaarheid en publiceert in andere bekende alternatieve media zoals Gezond Verstand, Café Weltschmerz, Nine for News en Wynia’s Week. Daarnaast is hij verschillende acties begonnen tegen het verplicht dragen van mondkapjes.
Ook de brandbrief die de Nederlandse artsen begin juli schreven tegen de coronawet blijkt onderdeel te zijn van een door de John Birch Society beïnvloede campagne. Hoewel misschien niet alle betrokken zich daar van bewust zijn geweest.. Een van de ondertekenaars, de in Brussel opgeleide huisarts Elke de Klerk, werkt nauw samen met de lijfarts van Kennedy: de uit Hamburg afkomstige Heiko Schöning.
De Klerk bezoekt Schöning in Hamburg en ze kopieert zijn organisatie Ärzte für Aufklärung naar Nederland, onder de naam Artsen voor Waarheid. Ook zet ze met onder meer Evelien Peeters de protestgroep Vrouwen voor Vrijheid op en verspreidt met Humanity Unite, waarin ook andere ondertekenaars van de brandbrief zitten, de complottheorieën van Sacha Stone over verspreiding van corona via het 5G-netwerk.
Lees het eerste deel van het onderzoek bij Pointer. Op 14 januari verschijnt het eerste deel over complotdenken in Nederland en de rol van de John Birch Society in De Groene Amsterdammer
Correctie 13 januari: Naar aanleiding van enkele reacties op het bovenstaande artikel hebben we besloten om enkele nuanceringen door te voeren in het stuk. Daarmee willen we verduidelijken dat niet alle betrokkenen zich mogelijk bewust zijn van het feit dat er relaties zijn met sleutelfiguren in het netwerk van de John Birch Society. Zo hebben we in het deel over de brandbrief toegevoegd dat het om een door de John Birch Society beïnvloede campagne gaat, en dat misschien niet alle betrokkenen zich daarvan bewust zijn geweest. Ook hebben we toegevoegd dat complotgroepen - soms zonder het te weten - worden beïnvloed door sleutelfiguren uit het netwerk van de John Birch Society.
**13 juli 2021 Oordeel Raad voor de Journalistiek
De Raad voor de Journalistiek concludeert na een klacht van Gezond Verstand en Café Weltschmerz dat De Groene Amsterdammer ‘niet (voldoende) onderbouwd (heeft) dat Beckman – en in onderlinge samenhang ook Gezond Verstand en Café Weltschmerz (CWS) – in het netwerk zit van JBS (John Birch Society)’. Daardoor bestaat er volgens de Raad ‘onvoldoende grond’ voor de bewering in de kop van dit artikel ‘dat Beckman, Gezond Verstand en/of CWS (Café Weltschmersch, red.) “samenwerken” of “strijden” met JBS.’
‘Dat sommige gasten van CWS – Engel, Hulleman en De Klerk – (in)directe banden zouden hebben met JBS biedt onvoldoende grondslag voor de hiervoor bedoelde beweringen.’
De kop is inmiddels aangepast.