De Italiaanse noodtoestand is vooral onduidelijk

Italië heeft de officiële noodtoestand uitgeroepen wat betreft de vluchtelingenstroom over zee, die in de eerste krap vier maanden van 2023 is verviervoudigd in verhouding tot vorig jaar. In de wintermaanden met ruwe zee hebben in ieder geval dertigduizend vluchtelingen Italië bereikt, 441 zijn verdronken. Maar wat betekent die ‘noodtoestand’ nu precies?

Het is lastig hierachter te komen, en dat is de bedoeling. Want het uitroepen van een wettelijke noodtoestand maakt het mogelijk om het beleid zonder tussenkomst van het parlement en Europa te wijzigen, je moet alleen goed op de formuleringen letten. En dat doet de regering van Giorgia Meloni. Geruststellend wordt gesproken over ‘uitbreiding van de opvang’, maar tegelijk wordt de protectie van vluchtelingen wier status nog niet duidelijk is drastisch teruggeschroefd. Integratietrajecten, scholing, het leren van de taal en medische ondersteuning zitten er niet meer in.

De speciale regeringscommissaris Valerio Valenti zal de situatie in alle regio’s gaan leiden, behalve in vier regio’s die worden bestuurd door de linkse oppositiepartij Partito Democratico. Emilia-Romagna, Toscane, Campanië en Apulië hebben geweigerd om het noodtoestanddecreet te ondertekenen omdat ze niet willen worden overgenomen door een regeringscommissaris met onduidelijke bevoegdheden. De overige vijftien regio’s van Italië hebben het decreet wel ondertekend, en wachten nu dus af wat komen gaat.

De bedoeling is, zo schemert door in schimmig burocratese, dat wie aankomt in de hotspots van Sicilië en Calabrië onmiddellijk wordt doorgesluisd naar grote opvangkampen die over het hele land uit de grond worden gestampt, en waarin je feitelijk vastzit. Deze kampen zullen alleen voorzien in de ‘eerste levensbehoeften’, maar op geen enkele manier een traject bieden waarmee mensen in die opvang een toekomst in Italië kunnen opbouwen. Tijdelijke verblijfsvergunningen worden afgeschaft, asielaanvragen in noodtempo bekeken, en indien afgewezen wordt het ‘terugkeertraject’ ingezet, terwijl iedereen in Europa weet dat dat bijkans onmogelijk is.

‘Een hoogst ongewenste situatie die tot een enorme toename van het aantal clandestienen in Italië zal leiden, tot nog meer uitgebuite zwartwerkers in de landbouw en nog meer mensen die ongezien doorglippen naar Noord-Europa’, concludeert de Italiaanse vluchtelingencommissaris.