Rome – ‘Dica?’ (‘Wat wilt u?’) Tot eind jaren tachtig was dat de kreet die je bij het betreden van elk Italiaans gebouw wachtte. Het was de portiere, de portier, die je vanuit zijn hokje naast de trap terugriep. Zo’n vervelende man die zich niet met zijn eigen zaken bemoeide en vanonder een kaal peertje dat de hele dag brandde in de gaten hield wie kwam en ging. Achter zijn rug stond een deur halfopen en rook het altijd, zomer en winter, penetrant naar in knoflook gebakken broccoli. Moeder de vrouw die in de portierswoning bezig was het eten voor te bereiden.
Beelden van een Italië dat voorgoed leek verdwenen, nog prachtig vastgelegd in de roman Schittering (2016) van Margaret Mazzantini, waarin de zoon van de portier onder de trap de grote geheime liefde wordt van het rijkeluiszoontje op de hogere verdieping.
Vanaf begin jaren negentig is de Italiaanse portier langzaam maar zeker uit zijn hokje verdwenen. Het werd te duur, iemand in vaste dienst van een ‘condominium’, zoals een appartementencomplex in Italië heet. De man die ’s ochtends de post over de juiste briefkastjes in de gezamenlijke hal verdeelde, verkeerd volk scande aan de ingang, kinderen die te woest op de gezamenlijke binnenplaats aan het raggen waren tot de orde riep, de boodschappen van bejaarde bewoners tot aan de voordeur droeg, was niet meer nodig. Het woord privacy deed zelfs in het ouderwetse Italië zijn entree. Vervelend, zo’n pottenkijker bij de ingang.
Maar 2017 was het jaar waarin de Italiaanse portier zijn rentree glorieus heeft gemaakt. Overal in de grote steden – Rome, Milaan, Napels, Turijn, Genua, Florence, Bari en Palermo; daar is hij weer. De portiershokjes die werden benut als opslagruimtes en fietsenstallingen zijn weer ontruimd. En daar zit hij weer, onder zijn kale peertje.
De meest voor de hand liggende reden is de e-commerce, die in grote appartementengebouwen voor een constante stroom pakjes zorgt die overdag door iemand moeten worden aangenomen. Maar de hernieuwde populariteit van de portier in Italiaanse grote steden heeft eigenlijk vooral te maken met een ontbrekend gevoel van veiligheid. Zeker in de ‘betere buurten’ wemelt het van volk dat de hele dag scant waar iets te halen valt. Het ouderwetse ‘Dica?’ aan de ingang doet wonderen. De herintroductie van de portier heeft tot een daling van tachtig procent van diefstal in appartementengebouwen geleid.