Mumbai – Harun loopt door een witte Zweedse keuken en kijkt naar de smaakvol ingerichte modulaire kabinetjes. Hij heeft niet de intentie vandaag wat te kopen. Wel heeft hij eerder lampen en een koffietafeltje gekocht. ‘Het geeft mijn kamer een wat professioneler voorkomen. Ikea’s design is praktisch en ruimte besparend: ideaal voor mijn kleine studio.’
Ikea heeft na een intensieve, jarenlange lobby eindelijk voet aan de grond gekregen in India. Afgelopen zomer opende de eerste blauwe reuzendoos in IT-hub Hyderabad en komend jaar zullen winkels in Mumbai en Bengaluru worden geopend. Ikea koos doelbewust voor deze steden, om de jonge stedelijke bevolking die in de IT en backoffices van multinationals werkt van alle gemakken te kunnen voorzien. Deze millennials hebben meer te besteden en hebben door opleiding, internet en het openen van de Indiase economie toegang tot de wereldmarkt gevonden.
Duizenden kleine ondernemers vrezen echter de komst van de webshops en buitenlandse concurrentie. Hoewel Ikea zegt tienduizend directe en indirecte banen te zullen creëren in en rondom Mumbai alleen stelt vakbondsleider Vivek Monteiro dat het levensonderhoud van tweehonderd miljoen Indiërs in de kleinschalige meubelbranche bedreigd wordt. De Indiase regering weerde buitenlandse bedrijven lang door strenge regelgeving en subsidies om de lokale economie een kans te bieden zelf goederen te produceren, te innoveren en banen te creëren. Maar nu zwicht de overheid volgens Monteiro voor ‘de belangen van het grootkapitaal’.
Rajesh en zijn familie hebben al drie generaties lang een zaakje dat handelt in elektronica en hardware. Zij zagen door de concurrentie van webshops en grote winkelcentra zestig procent van het inkomen in rook opgaan. ‘Wij kunnen niet concurreren met de lage prijzen, noch de producten verkrijgen die klanten op tv of internet zien.’ Kleinhandelaren hebben niet dezelfde toegang tot de markt als bedrijven als Ikea. Het gemak van online winkelen en de voordelen van schaalvergroting vormen een te hoge barrière voor Rajesh. ‘Men koopt ventilatoren en magnetrons nu online, en komt hoogstens voor een boutje of schroef bij ons langs.’ Vakbondsleider Monteiro wijst echter hoopvol op voorbeelden van buitenlandse bedrijven die recent moesten sluiten in Mumbai. ‘Veel Mumbaikers kopen nog op krediet, op basis van vertrouwensbanden met winkeliers. Deze oude banden worden niet zomaar tenietgedaan door een beetje marketing.’