‘Ik heb de holocaust niet overleefd om onze naam bezoedeld te zien worden door Trump.’ Grootse woorden, die volgens een bericht in The Wall Street Journal gesproken werden door Maurice Cohen tegen zijn zoon. Ze zouden voor Michael Cohen, jarenlang Trumps advocaat en probleemoplosser, doorslaggevend zijn geweest om voor de rechter te bekennen dat hij namens zijn baas zwijggeld had betaald. Hiermee hadden zij de Amerikaanse campagnewet overtreden.
Soms, ter afwisseling, om de dagelijkse maalstroom van Trump-nieuws anders tot me te nemen dan met professionele verbazing, bedenk ik hoe de berichten in een filmscenario passen. Een scène van deze kracht heb ik nog niet vaak gezien. De bejaarde Cohen, geboren in Polen en ontsnapt aan de dood dankzij Amerika, die het volle gewicht van de geschiedenis op de schouders van zijn zoon legt en daarmee bijdraagt aan het afbrokkelen van Donald Trumps presidentschap.
Want dat is waar het steeds meer op begint te lijken. Op dezelfde dag dat de hamer viel voor Cohen werd ook Paul Manafort, Trumps oude campagnechef, schuldig bevonden aan belastingfraude. Zijn zaak over samenzwering tegen de Amerikaanse staat moet nog dienen. Robert Mueller, de speciaal onderzoeker belast met onderzoek naar de Trump-campagne, blijkt in elke kast een geraamte te vinden. Alle Trump-medewerkers die tot nu toe zijn gedaagd, blijken de wet te hebben overtreden. Dat er onschuldigen zijn in de kring van de zakenman-president is een stelling waar het bewijs nog voor gevonden moet worden. De bekentenis van Cohen springt eruit, omdat voor het eerst is vastgesteld dat Trump opdracht gaf tot illegale activiteiten.
Dat de levensloop van Cohens vader naar verluidt een rol speelde in deze plotwending raakte me, omdat het laat zien hoe de geschiedenis van de vorige eeuw in de VS verglijdt. Als er iets is dat Amerika de aanspraak op ‘Great’ gaf, dan is het de bijdrage aan de bevrijding van Europa en het bieden van onderdak aan wie door het fascisme vervolgd werd. Dat is niet de erfenis waar ‘MAGA’ naar verwijst.
Trumps tegenstanders ruiken nu bloed en hopen op een afzettingsprocedure of vervolging door Mueller. Maar dat gaat te snel. Er is voorzichtige consensus onder Amerikaanse juristen dat een zittend president niet kan worden aangeklaagd en veroordeeld, al heeft een praktijktest nog nooit plaatsgevonden. Trump zal een oproep tot ondervraging van Mueller vrijwel zeker naast zich neerleggen, waarna het Hooggerechtshof aan zet is. Amerika gaat daarmee juridisch volstrekt nieuw terrein op.
Een afzettingsprocedure kent politieke obstakels. Zelfs met een grote ‘blauwe golf’ tijdens de midtermverkiezingen aankomende november zal er niet snel een tweederde meerderheid in de Senaat te vinden zijn die nodig is om Trump ook daadwerkelijk uit zijn ambt te dwingen. In de bioscoopkraker over Trump die zich in mijn hoofd afspeelt, is impeachment geen plotdrijver.
Amerika ontdekt nu dat het een bestel heeft waarin de bewoner van het Witte Huis vrijwel onaantastbaar is. Dit is ook de reden waarom de parallel tussen het Nixon-tijdperk en dat van Trump niet heel ver gaat. ‘I am not a crook’, zei Nixon toen hij vrijwillig opstapte. Trump blijft zitten omdat ook hij weet in hoeverre hij een crook is, en of dat verder gaat dan de guilt by assocation die tot nu toe aan het licht is gekomen.
Een oordeel over Trump wordt hoogstwaarschijnlijk niet geveld voor 2020. En zelfs dan is het de vraag of er iets is dat zijn populariteit zal verminderen. De misdrijven van zijn team hebben geen negatief effect op Trumps opiniepeilingen. Tot nu toe heeft Trump zich sterker getoond dan vrijwel alle krachten in de Amerikaanse samenleving. Hij versloeg de vigerende logica in 2016. Sindsdien blijken de wet, het Congres en de leer van het fatsoen op hem stuk te lopen. Het enige dat dan nog rest is de kracht van de geschiedenis. Die kreeg Trump weliswaar niet klein, maar via de Cohens werd zijn presidentschap daardoor wel ondergraven.
‘Wanhoop niet over de huidige moeilijkheden, maar geloof altijd in de belofte en grootsheid van Amerika, want niets in onmogelijk hier.’ In de afscheidsbrief van John McCain klonk het Amerika van de vorige eeuw door. Het blijft afwachten of hij gelijk heeft.