‘Ze hielden ons in een soort kelder, zonder uitleg te geven. We wisten niet waar we onze handtekening onder zetten en wat er met ons zou gebeuren. We vroegen om hulp voor de kinderen, om ons tenminste luiers en melk voor de kleinsten te geven, maar zelfs dat kregen we niet.’ Dit vertelde een vluchteling aan het Border Violence Monitoring Network (bvmn). In een week tijd registreerde de organisatie zo’n zeshonderd officiële heropnames vanuit Kroatië naar Bosnië, ongeveer net zo veel als vorig jaar in totaal.
‘Dit roept twijfel op over het proces’, zegt Alexandra Bogos van bvmn. ‘Want als dit zo massaal gebeurt, is het haast onmogelijk dat mensen toegang krijgen tot asiel of de mogelijkheid in beroep te gaan.’ Dat vluchtelingen vaak niet welkom zijn in Kroatië en aan de grens geweigerd en (soms met geweld) teruggestuurd worden naar Bosnië, is al langer bekend. Maar nu lijkt de politie het meer gestructureerd aan te pakken.
Sinds dit jaar is Kroatië lid van Schengen en sindsdien stijgt het aantal asielaanvragen aanzienlijk, in januari met zeshonderd procent ten opzichte van dezelfde maand een jaar eerder. Het kan een deel van de verklaring zijn waarom Kroatië nu mensen de grens over zet, maar Bogos ziet het vooral als onderdeel van het grotere plan van de EU om migratie te externaliseren. ‘De EU dringt overnameovereenkomsten op aan andere landen die geen goede regelingen hebben voor migranten. Het uiteindelijke doel lijkt om van de Westelijke Balkan een soort uitwijzingszone te maken, van waaruit mensen worden teruggestuurd naar gevaarlijke landen waarnaar de EU ze zelf niet kan terugsturen.’
Na deportatie worden de migranten naar kamp-Lipa gebracht. Op beelden is te zien hoe een deel van het vluchtelingenkamp met prikkeldraad is afgezet. Het gaat om een detentiecentrum, gefinancierd door de Europese Unie. Volgens de politie worden er tientallen migranten per dag naartoe gebracht. De Bosnische regering erkent dát er een detentiecentrum gebouwd wordt, maar zegt dat het nog niet in gebruik is. Over de leefomstandigheden in kamp-Lipa zijn veel negatieve rapporten verschenen. Uiteindelijk trekken veel migranten weer opnieuw richting Bihac, waar velen zich opnieuw voorbereiden op hun weg naar de Europese Unie.