En daarom kwam Roberto Saviano (36) het vier avonden later uitleggen. De auteur van het boek Gomorra, de grootste Italiaanse bestseller na Umberto Eco’s De naam van de roos, deed dit net als Riina junior prime time op de publieke omroep. Van de met de macht heulende talkshow op Rai Uno (Riina junior) naar de van oudsher communistische Rai Tre (Saviano) is maar één druk op de knop, maar de context maakt het verschil.

Wat hebben wij nu eigenlijk gezien, poneerde Saviano afgelopen zondagavond. Waarom verschijnt de zoon van een 85-jarige boss die veelvoudig tot levenslang is veroordeeld vanwege talloze moorden, waaronder die op de onderzoeksrechters Falcone en Borsellino, in een interview op tv? De maffia houdt niet van aandacht. Haar zaken gedijen het best in het duister. Als de maffia de spotlights opzoekt, moet je op het puntje van je stoel gaan zitten, als staat. Volgens Roberto Saviano was het interview met Riina junior, waarin op het eerste gezicht niets gezegd werd, ‘de belangrijkste communicatie van de maffia van de afgelopen twintig jaar’.

Wat de 39-jarige Salvo Riina in vele bochten en kronkels heeft gezegd is het volgende, aldus Saviano: Wij, van de oude, van de ‘traditionele’ maffia, hebben waarden en erecodes die zij van de nieuwe maffia niet respecteren. Wij zullen nooit namen noemen en anderen verraden. Maar de oude Riina van 85 is het zeer straffe gevangenisregime waaronder hij sinds zijn arrestatie in 1995 valt goed zat. En zou dus best bereid zijn om zijn éigen verantwoordelijkheden toe te geven, als dat zou leiden tot een milder strafregime. Voor de paar jaartjes die hij nog te leven heeft zou hij dat graag doen, maar dan moet de staat ook een geste maken.

Dat is wat Riina junior in zeer verhuld taalgebruik heeft gezegd, aldus de ‘vertaler’ Saviano. En hij waarschuwt Italië voor dit verschijnsel. ‘De maffia voelt altijd haarfijn aan wanneer de staat zwak staat. De momenten die ze kiest voor het lanceren van boodschappen zijn altijd de momenten waarop er geen overkoepelende visie op het bestrijden van de maffia is. Dit is zo’n moment. De strijd tegen de maffia is in handen van dilettanten, de maffia weet dat. Dat is het moment waarop zij het graag overneemt en haar eigen voorwaarden gaat dicteren. Word wakker, Italië.’