Vorige week verscheen een biografie ter gelegenheid van diens 85ste verjaardag en alle media namen de gelegenheid te baat de diepgrondige denker lof toe te zwaaien.

Habermas zelf noemt zijn leven ‘onheroïsch’, zeg maar gerust: saai, reden waarom biograaf Stefan Müller-Doohm zich vooral op het werk van de wijsgeer heeft gestort. Op zijn filosofische werk, culminerend in de twee dikke delen van de Theorie des kommunikativen Handelns, zowel als op zijn polemische werk, bijeengebracht in twaalf delen Kleine politische Schriften.

In de lofreden wordt vooral Habermas’ onvermoeibare bemoeienis met het publieke debat geprezen. Daar begon hij al mee toen hij een 24-jarige student was. In 1953 schreef hij in de Frankfurter Allgemeine Zeitung een ziedend stuk over Duitslands beroemdste filosoof van dat moment, Martin Heidegger, naar aanleiding van de kritiekloze herdruk van diens colleges uit de nazitijd.

In zijn polemische stukken gaat het Habermas er steeds om Duitsland weg te leiden van het nazistische verleden in de richting van een democratische toekomst. Hij was zo allergisch voor antidemocratische tendensen dat hij zelfs de protestbeweging in de jaren zestig, waarmee hij veelal sympathiseerde, ‘links fascisme’ verweet toen die zich tolerant tegenover extremisten betoonde.

Terwijl de meeste voorlieden van die protestbeweging onzichtbaar zijn geworden of van hun pensioen genieten, mengt Habermas zich nog altijd met evenveel betrokkenheid in het debat. Hij kan zich authentiek opwinden over Angela Merkels tactiek van het ‘ontthematiseren’ en de ‘onvoorstelbaar merkelvrome media’ die zich door de bondskanselier laten ringeloren.

Zijn grootste passie geldt Europa. Hij vindt het ongelooflijk dat sommige Europese regeringsleiders de keus van de kiezers voor Jean-Claude Juncker als voorzitter van de Europese Commissie naast zich willen neerleggen. ‘Een aanval op de democratie’ noemt hij dat. Het Europese project is Habermas heilig: de enige weg naar een democratische toekomst in een steeds onoverzichtelijker wereld.

Unaniem spraken de lofredenaars de hoop uit dat Habermas nog lange tijd zijn onbescheiden meningen op zijn bescheiden manier ten beste zal geven. Inderdaad, de beroemdste filosoof kenmerkt zich door een prettig gebrek aan opdringerigheid. Of, zoals een radiocommentator passend zei: Habermas is de Messi van de filosofie en heeft niets van Ronaldo.