Jakarta – Ze vallen niets eens zo heel erg op in de concrete jungle die Jakarta heet: de pakweg 150 metershoge betonnen pilaren langs de weg, die niets ondersteunen. Er had jaren geleden al een monorail overheen moeten zoeven, maar dat plan is het afgelopen jaar definitief afgeschoten, nadat de bouw al sinds 2008 stil had gelegen. De bouwer, gelegenheidsbedrijf Jakarta Monorail, slaagde er niet in om investeerders te vinden om de bouw voort te zetten en werd uitgekocht door de gemeente. Het bedrijf eiste zeshonderd miljard roepiah (vijftig miljoen euro) als vergoeding voor al uitgevoerd werk, de burgemeester wist dat omlaag te krijgen naar tweehonderd miljoen. Nog veel geld, voor een verzameling afbrokkelende hopen beton.

Voor inwoners staat de monorail symbool voor het continu mislukkende beleid om openbaar vervoer te stimuleren, en verkeersdruk te verminderen. Dat is hard nodig: door de toegenomen welvaart (de Indonesische middenklasse groeide in de afgelopen jaren met zo’n zeven miljoen mensen per jaar, zegt de Wereldbank) kunnen steeds meer mensen een auto kopen, en in de hoofdstad staan die auto’s het grootste deel van de dag in de file. ‘Bussen zijn geen alternatief. Die zijn vol, vies en niet sneller’, zegt Rini, een yupperige bankmedewerker die elke dag de tien kilometer van en naar kantoor kruipt in haar Toyota. Ze doet er beide keren een uur over.

Veel Indonesiërs geloven niet dat het monoraildebacle alleen te wijten is aan pech en kortzichtig beleid: parlementariërs zouden zich laten betalen door de auto-industrie om ontwikkeling van openbaar vervoer te traineren. ‘Toyota wint!’ reageerde een lezer van Jakarta Post op een bericht over het einde van het monorailproject. Ook parlementariër Nusyirwan Soedjono geeft de auto- en motorlobby de schuld: ‘Het lijkt erop dat sommige machtige groepen elke poging om openbaar vervoer te verbeteren, dwarsbomen.’ Klinkt paranoïde, maar in dit land worden aan de lopende band volksvertegenwoordigers betrapt op corruptie.

Elders in het land gedragen bestuurders zich intussen alsof ze een decennium geen krant hebben opengeslagen: drie gemeentes in Zuid-­Sulawesi, waaronder Makassar, kondigden onlangs de bouw aan van een monorail van 35 kilometer, die in 2014 (!) klaar voor gebruik moet zijn. Ze leggen niet uit hoe ze een nieuw debacle gaan voorkomen. Het bouwbedrijf in dit project is eigendom van Jusuf Kalla, de oud-vice-premier die ook een aandeel heeft in Jakarta Monorail. Hij is ook nog eens eigenaar van Toyota Kalla, de grootste autodealer van Makassar. Met een beetje cynisme kun je zeggen dat het Jakarta-scenario voor hem het best uitpakt: voor veel geld beton uitstorten, tegelijkertijd veel auto’s verkopen omdat die monorail er maar niet komt.