Rome − Als je je ogen sluit, wordt het één lange film van duistere kruip-door-sluip-door-straatjes, van trappenhuizen met afgebladderde muren, van stemmen uit het verleden die kinderen naar binnen roepen voor het eten. En het regent veel, in het atypische Napels van de ‘terugkeerfilm’, met donkere luchten en de dreiging van iets wat eraan komt of al is geweest, maar dan ineens weer voor de deur staat.
De opvallende explosie van de ‘Napels-film’ van de afgelopen jaren kent verschillende genres, het vorige week op het filmfestival van Rotterdam gepresenteerde Nostalgia (vanaf 9 februari in de bioscopen) behoort tot het boven omschreven arthouse-genre. De hoofdpersoon keert terug naar Napels na vele jaren van afwezigheid in verband met een traumatische gebeurtenis uit de prille jeugd, wat in Napels al snel neerkomt op moord, zelfmoord, incest of verkrachting. De oude buurt slokt hem/haar weer helemaal op, en net op het moment waarop de hoofdpersoon denkt het verleden te hebben overwonnen staat het weer voor de deur. Je denkt dat je de film al hebt gezien, maar dat is niet zo. Het is het genre van de ‘terugkeerfilm’ dat tot verwarring leidt. Inderdaad heeft Nostalgia min of meer dezelfde verhaallijn als Santa Lucia uit 2021, alleen de wijk is een andere, deze keer de Rione Sanità, wat voor de ware Napels-fan een groot feest is, want authentieker en Napolitaanser dan dit wordt het niet.
Makkelijker te verteren is de Napolitaanse tv-serie, die de wereld de afgelopen tien jaar heeft veroverd. Hierin onderscheiden zich twee hoofdgenres: de ‘camorra-tak’, met de wereldhit Gomorra, die zich afspeelt in de periferie, en de ‘Elena Ferrante-tak’. Op dit moment is op Netflix The Lying Life of Adults te zien, naar het boek van Ferrante dat ze schreef na De geniale vriendin. Ook in deze serie regent het steeds, wat best bijzonder is, want in Napels regent het zelden. Maar regen en slecht weer staan voor kunst, diep en introvert, want zon en uitbundigheid in Napels liggen te veel voor de hand.
Aan de top van de Napels-piramide staat uiteraard Paolo Sorrentino, die zon en uitbundigheid helemaal niet vreest in zijn laatste film, The Hand of God, maar hij is dan ook Paolo Sorrentino. De extraversie van Napels moet je aankunnen, en dat lukt waarschijnlijk het best als je al een Oscar hebt gewonnen.