Kaapstad – Om inzicht te krijgen in de nieuwe Zuid-Afrikaanse machtselite hoef je alleen het recente boek van onderzoeksjournalist Jacques Pauw te lezen. Tekenend voor de beladen inhoud is het feit dat zowel de Zuid-Afrikaanse belastingdienst als het staatsveiligheidsbureau het boek verboden willen zien. The President’s Keepers wordt door de uitgever geplugd als ‘het grootste politieke exposé ooit’. Het geeft een gedetailleerd en – zo het allemaal waar is – onthutsend beeld van het netwerk rond president Jacob Zuma en hoe de nieuwe elite de staatsinstellingen naar haar hand heeft gezet.

De index is een ‘who’s who’ van de politieke en economische klasse die zich dankzij een systeem van patronage sinds het einde van de apartheid in 1994 heeft gevormd: een Cabal van politici, zakenlui, ambtenaren en criminelen, volgens Pauw een ‘schaduw maffia staat’. Hun doel is zelfverrijking en Zuma uit het gevang houden.

De rode draad in het boek is ‘hoe Jacob Zuma de wetshandhavingsinstanties in dit land kapot heeft gemaakt’. Het gaat daarbij onder meer om de politie, de anti-corruptie-eenheid, het OM en de belastingdienst. In veel opzichten is de Zuid-Afrikaanse situatie vergelijkbaar met die in Rusland, waar na de val van het communisme een zelfde soort machtsvacuüm ontstond en zich weldra een nieuwe, grijpgrage nomenklatoera manifesteerde. De hoofdprijs is het verdelen van de overheidstaart. In Zuid-Afrika zijn dat de staatsbedrijven, met een bijzondere plek voor elektriciteitsbedrijf Eskom, dat een schuld van een geschatte twintig miljard euro opbouwde.

Dat alles is natuurlijk geen reden voor de belastingdienst of het staatsveiligheidsbureau om het boek uit de winkels te halen. Nee, de taxateurs zijn boos omdat Pauw de privacy-wetten zou schenden door te schrijven dat Zuma de eerste vijf jaar van zijn presidentschap geen cent aan de fiscus heeft betaald en evenmin zijn neveninkomsten heeft opgegeven. De staatsveiligheidsdienst wil het boek verwijderen omdat Pauw heeft blootgelegd hoe Zuma c.s. een parallelle veiligheidsdienst hebben opgebouwd die moet voorkomen dat de president wordt vervolgd voor de 783 aanklachten voor fraude en corruptie die hem al jaren achtervolgen.

Zoals te verwachten leidde het nieuws van een mogelijke ban op The President’s Keepers tot een run op de boekenwinkels. Inmiddels zwerven er ook gratis pdf-versies rond op het internet, voor het geval de rechter het boek verbiedt.