Pauw gezien woensdag? Hij was echt even van slag toen de Nipkowjury bij monde van Renate van der Bas (Trouw) en Angela de Jong (AD) hem de Ere-Nipkowschijf voor zijn oeuvre beloofden: 20 juni uitreiking. Het ging trouwens niet om ontroering maar om kortstondig controleverlies en dat vindt geen presentator leuk. Bovendien, en dat siert hem, hij realiseerde zich onmiddellijk wat voor incestueus Hilversum-gedoe de scène in de ogen van menige kijker opleverde. Dat zo een prijs nou juist niet door vriendinnetjes en vriendjes wordt gegeven, maar door lui die geacht worden het tv-aanbod aandachtig en kritisch te volgen, dat doet er in veel huiskamers niets toe. Daar behoren tv-presentatoren die de premiersnorm ver overschrijden én brave krantenemployés tot diezelfde chablis slurpende grachtengordel die zichzelf en elkaar nou eenmaal bevlekt, en dat op ‘onze kosten’.

Dus volgt hier nu een diepgaande analyse van het verschijnsel Pauw (dertig jaar televisie) en deszelfs programma’s? Nee: ik ben niet competent genoeg. Hoe ouder, hoe vaker ik tafels met pratende gasten laat passeren, ook de goede. Te veel waan van de dag. En meer nog: te veel tijd slurpend, naast dagbladen, weekblad, boeken. En vooral ook naast andere televisiegenres, vanuit de gedachte ‘eeuwig gaat voor ogenblik’. Concreter gezegd: drama en documentaire zie ik als core-business. Ik heb naast goede talkshowgesprekken prachtige dingen gezien van Pauw, zoals de reeks Vijf jaar later (door de NPO zeer ten onrechte afgeserveerd en verhuisd naar RTL) en ik vond het lauweren prima. Net als de hele jury. De enige zorg van sommigen was dat hij nu nooit meer te bekronen valt.

Dan de genomineerden voor de ‘gewone’ schijf, die Pauw terecht prestigieus noemde en die volgens hem programma’s een flinke boost kan geven. In alfabetische volgorde Sinan Can, vanwege twee programmareeksen dit seizoen: Voorbij de grenzen van Saoedi-Arabië en Sinan zoekt de klas van Elias (BNNVARA); Stuk van Jurjen Blick over revalidatiekliniek Heliomare (VPRO); Zeven kleine criminelen, dramaserie voor gans de familie van regisseur Rob Lücker (VPRO).

Omdat ik over alle vier programma’s eerder schreef (zie onder) beperk ik me tot wat afgevallen kandidaten. De groslijst van de dertien juryleden leverde rond de zestig titels op. Wat uiteraard huiswerk betekent, want niemand ziet alles. Dat bleek een allerleukste plicht want je komt uit de eigen bubbel. Acht programma’s haalden de tweede ronde door steun van meer dan de helft van de jury.

Maar ook bij de 52 die het zo ver niet schopten zaten indrukwekkende en/of blijmakende producties. Zoals het programma met de meeste maatschappelijke en zelfs politieke impact: #BOOS: Terug naar je eige land (BNNVARA) waarin Tim Hofman opkwam voor soms hier geboren maar altijd totaal vernederlandste kinderen die ‘terug’ gestuurd dreigen te worden naar landen waar ze vaak nooit geweest zijn. Waarbij het woord ‘veilig’ vaak ook nog eens dubieus is.

Zijn meest opvallende casus en tegelijk secondant was daarbij de aanbiddelijke, bijdehandse en vroegwijze, achtjarige Nemr, die tegen ’s lands hoogst geplaatste politici stelt dat hij in het Irak van zijn ouders onmiddellijk doodgeschoten gaat worden. Dat leidde uiteraard niet alleen tot ethisch debat over de materie, maar ook over wat in documentaire met inzet van kinderen wel en niet mag. Maar indrukwekkend was het hoe dan ook.

For something completely different: Sekszusjes (VPRO). Ik kon niet verder buiten de doelgroep vallen, en bovendien is het ook nog eens een webserie, maar wat is dat geestig en goed en dapper gedaan. En wat moet dat informatief en steunend zijn voor meisjes, jonge en wellicht oudere vrouwen. Spuiten en slikken lijkt me vaak intimiderend voor veel al dan niet jonge kijkers, omdat het een hoog vanzelfsprekendheids- en stoerheidsgehalte heeft.

Maar Sekszusjes is verregaand ‘verlicht’ zonder dat het onzekerheid en zelfs schaamte uit het oog verliest – sterker, daar gaat het soms juist over. Ooit zei Annie Romein-Verschoor (wie kent haar nog?) in een tv-interview dat ze het jammer vond dat de ‘jeugd van tegenwoordig’ inzake seks de lente oversloeg om meteen aan de zomer te beginnen. Dat vonden velen, onder wie ik, destijds puriteins, maar haar metafoor heeft in de huidige context nieuwe betekenis gekregen.

Wat betekent het als je al als kind met porno geconfronteerd kunt worden? De onwetendheid en bijbehorende angst van mijn generatie waren ellendiger, maar ‘porno als voorlichting’ lijkt me niet gelukkig. Sekszusjes is dan eindeloos veel beter: proseksueel (zoals Van Ussel dat noemde in De geschiedenis van het seksuele probleem) en vrolijk, maar ook ten diepste serieus over seks en de vrouwelijke kant daarvan.

Blij verrast was ik ook door Nachtdieren (BNNVARA) waarin Ryanne van Dorst nachtelijk leven (lang niet alleen nachtleven) opzoekt en gesprekken aanknoopt met wie niet slaapt. Van de eenzame zeebaarsvisser in de haven tot de slapeloze maar genoeglijk thuis oude series kijkende blijde vrouw. Van de man in de schuldsanering die onder het genot van een biertje oud ijzer zoekt om zijn minimale leefgeld aan te vullen tot de man die even een rondje rozentuin deed, net als andere mannen, maar er zat niks tussen. Van Grindr moet hij niks hebben. Zo over de top en dominant als ik Ryanne incidenteel in praatprogramma’s vond, zo ontspannen, open, brutaal en toch niet intimiderend is ze in deze functie. Wat krijgt die ze soepel aan de praat! Ik zag alleen aflevering Rotterdam maar ga er meer doen. Ze haalde de volgende ronde!

Van mijn eigen favorieten viel er een aantal al in vroeg stadium af. Hoop en wanhoop in het Midden Oosten (NTR): in mijn ogen het meest doorwrochte programma over die regio, waarvan er dit jaar zo veel zijn gemaakt. Zowel journalistiek als historisch verantwoord. De prachtige 2Doc Bewaren (VPRO) van Digna Sinke over precies dat verschijnsel. De ingekorte versie van een theaterdocumentaire. De ook zo mooie 2Doc Van verlies kun je niet betalen (Zeeuwse Omroep/KRONCRV) van Helge Prinsen en John Albert Jansen over een hoogbejaard echtpaar dat tegen de klippen op hun groentewinkel in Vlissingen open houdt. (Te laat realiseerde ik me dat ik Jessica Gorters De rode ziel over het hoofd had gezien. Dokument over de omgang van Russen met het Stalin-verleden.) Ook De regels van Floor, oergeestige kinderserie over eigenzinnige Floor, naar de boeken van Marjon Hoffman, haalde de volgende ronde niet. (34 korte afleveringen: lekker bingewatchen met de kids.) Zo min als de indrukwekkende documentaire serie Terreur (NTR) (Jazeker: wij vergelijken het onvergelijkbare.) Wel de laatste acht bereikte Podium Witteman, dat feestelijke, vrolijke, serieuze, afwisselende prachtprogramma over en met kwaliteitsmuziek, van Middeleeuwen tot Van der Aa, van ‘klassiek’ tot jazz en crossover, met de fameuze huisband Fuse, en met piepjonge tot stokoude maestro’s en maestra’s. Het heeft zijn gelijke niet op buitenlandse zenders.

De top-acht? De drie genomineerden dus. Plus Podium W en Nachtdieren. Plus de tweede reeks van de wellmade dramaserie Klem (BNNVARA). En VPRO’s nieuwe satirische sportprogramma Makkelijk scoren. Ontbreekt alleen nog Joardy Season. Pardon? Ik had ook echt geen idee. Blijkt een achtdelige online dramaserie, korte afleveringen, van de VPRO. In elk geval de meest originele kandidaat. Buitengewoon geestig. Goed genoeg om erop terug te komen.

Voorbij de grenzen van Saoedi-Arabië. Uitgesteld kijken. De recensie.
Sinan zoekt de klas van Elias. Uitgesteld kijken. De recensie.
Stuk. Uitgesteld kijken. De recensie.
Zeven kleine criminelen. Uitgesteld kijken. De recensie.