De online echoput van extreem-rechts

Het is 1995 wanneer de Amerikaanse overheid zich terugtrekt als financier en toezichthouder van het world wide web. De privatisering van het internet is een feit. Hetzelfde jaar komt zoekmachine Yahoo! online. Bill Gates lanceert zijn eerste versie van Internet Explorer. En ergens in de krochten van het web verschijnt een piepklein forum met de onheilspellende naam Stormfront. De oprichter van deze chatroom voor nazi’s en andere witte suprematisten heet Don Black. Hij is ex-terrorist, nationaal-socialist en voormalige Grand Wizard van de Ku Klux Klan.

Blacks zelfbenoemde haatsite spreekt zeer tot de verbeelding. Sterker nog, er is meer aandacht voor de kleine site dan de oprichter ooit had durven dromen. De angst én fascinatie voor het forum hangen samen met een algehele schroom voor het dan nog onbekende internet. Is de mensheid wel klaar voor zoiets als het internet? Wat worden de grenzen van de vrije meningsuiting in deze nieuwe publieke ruimte? Black wordt om de haverklap uitgenodigd om zijn merkwaardige site te verdedigen op de Amerikaanse radio en televisie. Daar verschijnt hij als een net geklede man, welbespraakt, met een beetje een maniakale blik in zijn grote blauwe ogen. Keer op keer speelt hij de rol van de ‘acceptabele racist’ en met ieder media-optreden stijgt het aantal bezoekers van zijn platform. ‘In mijn leven heb ik honderdduizend flyers uitgedeeld’, zegt Black daarover in een documentaire. ‘Maar nog nooit heb ik zoveel mensen weten te bereiken als door het internet.’

Stormfront werkt als ieder ander forum. Er worden discussies gevoerd, artikelen gedeeld en evenementen aangekondigd. Ook wordt er nieuws gepost dat het wereldbeeld van de gebruikers bevestigt en aanwakkert. Zo wordt een hechte gemeenschap van haatzaaiers gesmeed: een ‘bubbel’ van gebruikers met vergelijkbare interesses en overtuigingen. Die gebruikers komen van over de hele wereld.

Een wereldwijde fascistische beweging creëren is ook precies het doel, de slogan van de website luidt ‘White Pride, World Wide’. In het reglement staat: ‘Onze missie is om informatie aan te bieden die niet in de gecontroleerde media beschikbaar is en om te bouwen aan een gemeenschap van blanke activisten die het voortbestaan van ons soort mensen propageert.’ Het logo is een Keltisch kruis, een samenvoeging van de crucifix en het heidense zonnewiel. Het lijkt op een geweervizier.

‘Iedere blanke die kan praten/typen en een steentje kan bijdragen aan het bekritiseren van de ondergang van onze Germaanse leefwereld is hier welkom en zelfs gewenst’, schrijft een gebruiker daarover. Nederlanders en Vlamingen hebben sinds het begin van deze eeuw opvallend vaak ‘hun steentje’ bijgedragen. Nederlands is na het Engels de meest gebruikte taal op het forum. Posts in het Italiaans, Spaans, Frans en Duits volgen op grote afstand.

De Groene Amsterdammer analyseerde tien miljoen berichten die tussen 1995 en 2020 verzonden zijn, waarvan een kwart miljoen in het Nederlands. Wij keken vooral naar het gedrag van de 9461 accounts waarvan wij konden vaststellen dat het Nederlanders of Vlamingen zijn, al zal de omvang van deze groep in werkelijkheid iets groter zijn. Deze toegang tot de Stormfront-server geeft een inkijkje in 25 jaar van ontluikend online fascistisch debat.

In die jaren passeerden tal van discussies over Nederlandse politiek – zijn Wilders en Baudet onze hoop? – maar ook geweldsfantasieën. Na de Capitool-bestorming in de Verenigde Staten wordt er hardop gedroomd dat de avondklokrellen van eind januari in iets soortgelijks kunnen uitmonden. En nu grote techbedrijven wit-nationalisme bestrijden keren gebruikers die waren uitgewaaierd over andere sociale media langzaam terug in de hoop hier een veilige haven te vinden voor hun fascistoïde ideeën.

Uit een taalanalyse van al het materiaal, en vooral het Nederlandse deel, blijkt dat de veelal jonge en mannelijke gebruikers die het platform betreden in zeer korte tijd radicaliseren. In hoog tempo worden nieuwe gebruikers onderdeel van de extreem-rechtse stammenstrijd waarin wordt gedacht in termen van ‘wij’ en ‘zij’, al is het fluïde wie ‘zij’ zijn. Een nieuwe groep alt-right-gebruikers richt de pijlen op de islam en mensen van kleur, maar zij moeten opboksen tegen een dominantere groep van ouderwetse nazi’s die het gesprek terugsturen naar joden en complottheorieën. Opvallend is de opkomst van ‘de Mexicanen’ als buitengroep onder Amerikaanse gebruikers, terwijl onder Nederlandse leden van het forum ‘de Marokkanen’ een geliefd doelwit zijn.

Wie langere tijd in de online ruimte doorbrengt, neemt dat taalgebruik over. Dat blijkt wanneer we de berichten van nieuwkomers isoleren en vergelijken met het taalgebruik van de ‘community’. Zo spreken beginnende leden vaak nog over ‘blacks’, dat verandert al snel in allerhande variaties op het n-woord. Als nieuwe gebruikers in het begin nog spreken over ‘the government’ wordt dat al snel ‘zog’ (een afkorting van: Zionist Occupation Government, een verwijzing naar een antisemitische complottheorie). Al die woorden en termen onderstrepen de ideologie van de gemeenschap; het leren van de taal – zo schrijven sociologen zoals Randall Collins – is een belangrijk onderdeel van het verinnerlijken van de ideologie. Het gebruik van terminologie van rassentheorieën, zo leren nieuwe gebruikers, dient bijvoorbeeld om joodse mensen te scheiden van de groep van ‘blanken’. Nieuwkomers die in het begin achteloos spreken over ‘white people’ corrigeren zichzelf na verloop van tijd zodat ze de dominante boodschap van Stormfront onderschrijven: joden zijn anders dan wij. Door zich aan te passen worden leden zo een racistische groep en ideologie in gezogen, hun ideeën worden extremer.

De grote linguïstische afstand die nieuwkomers hebben ten opzichte van de groep wordt bij de meesten in slechts enkele maanden ingelopen – tot het moment dat ze in grote mate spreken zoals de mensen bij wie zij zich hebben aangesloten.

Een voorbeeld. Op 13 april 2004 meldt een zestienjarige jongen uit Den Haag zich aan op het forum onder het pseudoniem Parsifal. Dat kan een verwijzing zijn naar het Perzische ‘parsi fal’, wat ‘zuivere gek’ betekent, maar waarschijnlijker is dat het verwijst naar de opera van Richard Wagner uit 1882, die gaat over sektarische christelijke ridders.

De zestienjarige Parsifal schrijft dat hij in 5 vwo zit en ‘het meest exacte profiel’ doet. Een poosje eerder is zijn fiets gestolen door een groep ‘moslimjongeren’ terwijl een groep ‘volwassen moslims’ erbij stond en niet ingreep. ‘Ik woon in een buurt met 95 procent buitenlanders’, schrijft hij in een van zijn eerste posts. ‘Ik weet wel dat de meeste mensen uit het Midden-Oosten niet zo zijn, maar degenen die hierheen komen, als onze gasten, jagen witte mensen weg (inclusief mij, al zit ik hier nog).’ En hij schrijft: ‘Ik ben nationaal-socialist, maar niet tegen joden of homo’s.’

In de daaropvolgende maanden discussieert hij veel. Het gaat over het Nederlands elftal en gamen (de graphics van het computerspel Rome: Total War zijn ‘echt schitterend’). Hij stelt ook veel vragen: ‘Tot wanneer is iemand eigenlijk blank?’ en: ‘Waar staat 88 eigenlijk voor?’ (88 is codetaal voor ‘heil Hitler’. De ‘h’ is de achtste letter van het alfabet.) Daarnaast klaagt hij over de ‘multikul’ op televisie: ‘Kinderen wordt bull**** aangeleerd door TMF/MTV en kinderzenders als Z@ppelin. Het ergste is dan nog de machteloosheid die ik voel. Wat kan je doen? De linksen hebben bijna het hele volk gehersenspoeld.’ Het beeld dat oprijst uit de berichten van Parsifal is dat van een slimme, eenzame jongen die eindelijk een groep heeft gevonden die hem accepteert. ‘Ik ben zestien’, schrijft hij. ‘In november word ik zeventien. Zijn er nog andere jongeren van mijn leeftijd op het forum?’

Ook vraagt hij zijn nieuwe kameraden om advies – over hoe je met meisjes praat, over sportclubs. Hij wil weten wat de andere leden van het forum ervan vinden als ouders hun kinderen slaan. ‘Ik vind dat je niet alles moet bestraffen’, zegt hij zelf. ‘Kindermishandeling is iets anders en moet ernstig aangepakt worden, maar af en toe een tik is begrijpelijk. (Niet dat ik zelf zo’n lieverdje was/ben, maar ik heb het mijn ouders nooit kwalijk genomen als ze dan boos werden.) En soms kan het inderdaad een beetje uit de hand lopen, zoals ze op tv zeggen, en kan een kind iets harder geslagen worden dan de bedoeling was, maar van een beetje pijn gaat een kind ook niet dood.’ Ondertussen fantaseert Parsifal over geschiedenis (zijn lievelingsvak op school) in threads over de Tweede Wereldoorlog. ‘Duitsland wilde de Nederlandse bevolking niet onderdrukken, ze hoopten hun West-Germaanse broeders aan hun kant te krijgen. Naarmate het verzet toenam hadden ze echter geen andere keus dan hard optreden en werden ze steeds gehater.’

Zijn berichten worden steeds grimmiger. Hij neemt de gewoonte van zijn nieuwe ‘broeders’ over om journalisten en politici aan te duiden als ‘joden’ of ‘neuzen’ (een beledigende manier om joodse mensen aan te duiden) en begint zich te mengen in serieuzere discussies. In een thread over wapens schrijft hij: ‘In mijn kamer heb ik 2 halters liggen (kleine). Haal de gewichten eraf zet de aandraaischroefjes erop (die de gewichten op hun plek houden) en je kan er behoorlijk lelijk mee slaan. Je weet nooit of ze vervelend doen in of bij je huis.’ Om geaccepteerd te worden door de online-gemeenschap – zijn streven is om de Forum-status te bereiken waarmee hij ongemodereerd mag posten – zegt hij steeds heftigere dingen. Enkele maanden na zijn entree schrijft hij: ‘Eerst de joden eruit zodat de regering weer zuiver is, dan is de moslimkwestie ook zo moeilijk niet meer.’

Bijna precies een jaar na zijn eerste bericht schrijft hij een denkbeeldige brief aan ‘het joodse volk’, waarin hij ze van allerlei misstanden in de wereld beschuldigt. Hij schrijft: ‘Dan komt er nog bij dat jullie in de politiek, veel meer dan andere politici, dingen misbruiken. Het bekendste voorbeeld is natuurlijk het Joodsche Hersenspinsel: De Holocaust. Jullie hebben zoveel zelfmedelijden dat jullie een eigen woord voor discriminatie hebben: antisemitisme.’ Op 20 april, de verjaardag van Adolf Hitler, schrijft hij: ‘Die Partei ist Hitler! Hitler aber ist Deutschland, wie Deutschland Hitler ist! Hitler, Sieg Heil!’

Parsifal groeit uit tot een van de twintig actiefste Nederlandstalige leden op Stormfront. Wanneer wij die isoleren en nader bestuderen, vertonen zij bijna allemaal eenzelfde patroon: in de korte tijd na hun aanmelding ontpoppen zij zich van schuchtere nieuwelingen op zoek naar contact tot geharnaste nazi’s. ‘Veel rechts-extremistisch geweld in West-Europa en de VS kan tegenwoordig niet meer los worden gezien van de online context waarin dit gebeurt’, schrijft de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (nctv) in een rapport over de ‘golfbewegingen’ van rechts geweld. Onderzoekers wijzen daarin op de wildgroei aan nieuwe platformen zoals 4Chan, 8Chan (inmiddels 8Kun), Gab, podcasts op Spotify en groepen gebruikers op Reddit, Twitter en Facebook.

Opvallend is dat de nctv deze nieuwe platformen in een lange traditie van rechts-extremistisch internetgebruik plaatst. ‘Uit verscheidene internationale studies blijkt dat rechts-extremistische groepen en individuen in West-Europa en de VS al meer dan twintig jaar volop gebruik maken van de diverse mogelijkheden die het internet, zoals specifieke websites met rechts-extremistische content, hun biedt.’

Stormfront is zo’n online verzamelplaats van het eerste uur. Ondanks verschillende periodes waarin het offline werd gehaald en andere pogingen daartoe, is het altijd gelukt om te blijven bestaan. De populariteit nam in de afgelopen jaren af ten faveure van nieuwe platformen. ‘Ja, maar in tegenstelling tot plaatsen zoals 4Chan en vele andere websites, kent dit hoekje van het internet strike regels voor non-whites’, schrijft Lord Jim in april van dit jaar, in antwoord op iemand die vraagt of Stormfront ook toegankelijk is voor niet-witte mensen.

Het blijft niet bij chatten. The Guardian noemde de website onlangs de ‘moordhoofdstad van het internet’. De afgelopen jaren zijn leden van het forum verantwoordelijk geweest voor minstens honderd moorden. Anders Breivik postte op 22 juli 2011 zijn vijftienhonderd pagina’s tellende manifest op de site voordat hij 77 mensen op en rond een sociaal-democratisch jongerenkamp vermoordde. Ook de plegers van de aanslagen in Christchurch in 2018 en in El Paso in 2019 waren actieve leden van het forum. Het is een broedplaats van racistische terreur.

‘Vooral online vinden rechts-extremisten van overal ter wereld elkaar. De wereldwijde beweging die online is ontstaan, is zorgelijk’, schreef de aivd vorige maand in haar jaarverslag. De inlichtingendienst verwijst expliciet naar sociale media en onderstreept de kans op een terroristische aanslag uit rechts-extremistische hoek. ‘Vooral (jonge) mannen die toch al kampen met sociale en psychologische problemen zijn daarvoor kwetsbaar. Afgelopen jaar hield de politie in Nederland enkele minderjarigen en jongvolwassenen aan die lid waren van zulke extremistische online groepen.’

Dat het vooral jonge mannen zijn, blijkt ook uit meer dan twee decennia Stormfront-archief. Gebruikers registreren bij hun aanmelding geen sekse, en ‘leeftijd’ wordt vaak opengelaten. Maar er komt bijna geen vrouw aan het woord op het platform en de meeste gebruikers geven als beroep veruit het vaakst ‘student’ op, veel kleiner is de groep die zichzelf ‘gepensioneerd’ noemt.

Stormfront staat aan de basis van de online herrijzenis van het fascisme na de Tweede Wereldoorlog. In 1981 werd oprichter Don Black veroordeeld voor een poging om de socialistische regering van het gemenebest Dominica omver te werpen. Met een boot vol machinegeweren en staven dynamiet, uitgedost met een zwart-witte hakenkruisvlag, was Black met een groepje medestanders onderweg naar het Caribische eiland toen de fbi lucht kreeg van het plan en ze onderschepte. Black werd veroordeeld tot drie jaar gevangenisstraf. In de cel leerde hij zichzelf programmeren.

Black werd geboren in Alabama. Op zijn 22ste, in 1975, werd hij lid van de Ku Klux Klan, op dat moment een organisatie in verval. Drie jaar later nam hij de Klan over van het boegbeeld van het Amerikaanse racisme David Duke. De jonge Black leidde de witte puntmutsen onder andere door de straten van Birmingham, Alabama, om te protesteren tegen de criminaliteit in de stad die, in zijn ogen, de schuld was van de zwarte bevolking. Na zijn mislukte carrière als revolutionair moest Black op zoek naar nieuwe manieren om de racistische boodschap te verkondigen. Met de opkomst van het internet zag hij zijn kans. In maart 1995 kwam Stormfront online. ‘Ik ben het joodse monopolie in de media en het entertainment zat, en ik werk hard aan een alternatief. Het internet biedt ongekende mogelijkheden’, zei Black in een interview kort na de oprichting van de website. ‘Het internet biedt ons de kans om mensen uit de gehele samenleving te rekruteren. Mensen die machtsposities bekleden, die in het systeem werken maar het daar zat zijn, en die dingen willen veranderen.’

De site van Black groeide gestaag. In januari 2002 telde Stormfront nog maar vijfduizend gebruikers, een jaar later waren het er elfduizend. Het jaar erop 23.000. In 2008, het jaar dat Barack Obama de Democratische presidentskandidaat werd, bereikte de toestroom van nieuwe leden een hoogtepunt met 133.000 geregistreerde gebruikers. ‘Blanke mensen hebben lang gedacht dat de regering van hen is, [Obama] is het beste voorbeeld dat dat niet meer zo is. Daar schrikken mensen van, mensen die vaak niet eens wisten dat ze racistisch waren komen nu naar ons toe’, zo verklaarde Black zelf tegenover The Washington Post. De vier dagen met de hoogste toestroom van nieuwe gebruikers vielen allemaal in de anderhalve week nadat Obama de verkiezingen had gewonnen. De hoogtijdagen van de website die beginnen na Obama’s zege lopen parallel aan de opkomst van extreem-rechtse groeperingen in Amerika. Volgens het Southern Poverty Law Center waren er in 2008 150 militante extreem-rechtse groepen in de VS. In 2012 waren dat er 1300.

Met de influx van nieuwe leden moest het imago worden opgepoetst. Zo zijn sinds 2008 alle verwijzingen naar nazistische symbolen op de website verboden. Als De Groene een account aanmaakt om undercover toe te treden tot het platform – en als profielfoto een oude voorpagina uit 1935 gebruikt met daarop het gezicht van Adolf Hitler verwerkt in een onheilspellende donderwolk – worden we erop gewezen dat dit niet is toegestaan. In 2008 werd een afgesloten ruimte gecreëerd op de site voor donerende leden, een soort vip-lounge. Wat zich daar afspeelt is onbekend. Korte tijd was er zelfs een jongerensite, ‘Stormfront for kids’, gerund door de zoon van Black: Derek. In 2013 nam Derek Black, inmiddels Republikeins politicus, afstand van de standpunten van zijn vader.

Sinds de oprichting is er een groot aantal Nederlandstalige gebruikers, schommelend rond de tienduizend. In 2000 kreeg de site daarom een sub-forum: Stormfront Nederland, dat later werd omgedoopt tot Stormfront Nederland & Vlaanderen. Aanvankelijk dachten de Nederlandse leden dat het gebruik van een Amerikaanse website strafbaarheid voor de Nederlandse wet uitsloot, maar dat bleek niet zo. Naar aanleiding van het posten van extremistische berichten zijn in ons land verschillende mensen aangehouden en veroordeeld. Joodse graven werden door Stormfront-leden van 18 en 22 jaar uit Oosterhout beklad. Vijftien jaar geleden werden verschillende invallen gedaan om computers te onderzoeken. Als de inhoud van internetberichten op Nederland is gericht, geldt de Nederlandse wet, oordeelde de rechter.

Hoewel het sub-forum vooral een verzamelplaats werd voor leden van de extreem-rechtse Nederlandse Volks-Unie (nvu), is ook een aantal andere politici in opspraak geraakt door lidmaatschap van Stormfront. Zo postte het Rotterdamse gemeenteraadslid Michiel Smit, lid van de Leefbaar Rotterdam-fractie, onder pseudoniem op de website. Dat zorgde voor een rel in de media en binnen de Leefbaar Rotterdam-fractie. Uiteindelijk mocht Smit in de fractie blijven. Meerdere leden van de Centrum Democraten waren fervent gebruikers van het forum en ook pvv’er Fleur Agema, zo onthulde NRC, maakte er in 2004 een account aan. In 2005 besloot justitie de website te onderzoeken.

Op Stormfront Nederland & Vlaanderen woeden vooral discussies over Haagse politiek. De moord op Pim Fortuyn, de splitsing in de vvd tussen Mark Rutte en Rita Verdonk en de opkomst van de pvv passeren allemaal als onderwerp van gesprek. Al is sinds 2015 het Nederlandse hoekje van Stormfront op z’n retour: de Nederlanders vertrekken naar andere sociale-mediaplatformen of mengen zich liever in Engelstalige discussies.

De overgebleven gebruikers spreken onverminderd over politiek, vooral over Forum voor Democratie (FvD). Uitspraken van partijleider Baudet worden gewikt en gewogen. ‘Weer noemt hij het beestje bij de naam’, schrijft APTheunnissen begin dit jaar, nadat Baudet tijdens de verkiezingscampagne vraagtekens heeft geplaatst bij het berechten van nazi’s na de Tweede Wereldoorlog. ‘Deze keer als hij het Neurenberg Tribunaal geheel terecht een showproces noemt.’

De boreale speech die Baudet hield op de avond van zijn verkiezingszege in 2019 wordt door een Nederlandse vrouw goedkeurend ‘hitleriaans’ genoemd. Frases uit de speech worden enthousiast geciteerd. Ondertussen woedt er een discussie over Baudet en zijn partijleden: zijn ze alt-right? Is hij een racist? De in Elsevier geciteerde appjes zijn voor de meeste gebruikers van het forum niet racistisch genoeg, en zelfs geen bewijs dat hij een racist is. Bovendien wordt bezwaar gemaakt tegen Baudets gedeeltelijk Indonesische achtergrond, net als bij Geert Wilders. ‘Terwijl het anti-mainstream sentiment verwelkomd moet worden, lijkt het duidelijk dat [Forum voor Democratie] eerder in het Alt-Lite terrein ligt dan in de Alt-Right’, schrijft een gebruiker. ‘Ondanks de interesse van een aantal partijleden voor rassenkwesties.’

Er heerst constante twijfel onder gebruikers of deze nieuwe conservatieve partij het paard is waar ze op moeten wedden. Ook Nikki Sterkenburg, die vorige week promoveerde op het onderwerp, beschrijft dat in haar boek Maar dat mag je niet zeggen. Een relatief nieuwe groep van alt-right-mannen die zij lange tijd volgt, begint vier jaar geleden nieuwsgierig Baudet te omarmen. ‘Wanneer hij in maart 2017 bij een Forum-bijeenkomst spreekt over “die zelfhaat, die we proberen te ontstijgen door alles in bureaucratische regels te vangen”, en “door de Nederlandse bevolking homeopathisch te verdunnen met alle volkeren van de wereld”, is het net alsof ik een van de geïnterviewden uit mijn proefschrift hoor.’ Als onderzoeker stelt ze met zekerheid vast dat mensen die in 2017 bij FvD actief waren, soms dezelfde mensen waren die avonden van het radicaal-rechtse studiegenootschap Erkenbrand bezochten.

Het is een van de meest zorgwekkende ontwikkelingen waar Sterkenburg op wijst in haar proefschrift en boek: politieke partijen echoën steeds vaker een geluid dat voorheen zeer marginaal was. Ook de mannen van Stormfront horen hun complotten steeds vaker terug in de Tweede Kamer en op televisie. Zo schrijft Hellraiser, met bijna achtduizend posts de meest actieve Nederlandse gebruiker, al in 2011: ‘Massa-immigratie komt door een tirannieke elite die wil heersen over een kultuurloze massa.’ Of: ‘cnn is systeemmedia, die moeten we nooit voor waar aannemen.’

Er wordt op Stormfront ook al vroeg gesproken over een ‘cultuurmarxistisch complot’, een complottheorie die uit de VS is overgewaaid en die inmiddels wordt verkondigd door Baudet, partijideoloog Paul Cliteur en andere partijgenoten. Een gebruiker die zichzelf Riga noemt schrijft in 2010: ‘Cultuur-Marxisme dat al onze instituten in een wurggreep heeft, beschouwt minderheden, vooral zij die onze taal niet spreken, als onderdrukten. Deze uitheemse onderdrukten (onderdrukt door de dominante Nederlandse taal/cultuur) moeten zoveel mogelijk worden geholpen om die onderdrukkende macht te breken.’ Diezelfde Riga schrijft trouwens ook: ‘Zo’n haak aan de deur is ook wel handig om [Job] Cohen aan op te hangen. Het touw heb ik al in mijn schuurtje liggen.’

De discussies op de site laveren tussen schertsend, opzettelijk kwetsend, brallerig en bloedserieus. Er wordt gestrooid met antisemitische termen als ‘neuswezens’ voor joodse mensen, ‘kleurwezens’ en ‘zwartjes’ voor mensen van kleur. Discussies schieten alle kanten op. Zo kan een gebruiker het binnen een dag hebben over de nieuwste Spider-Man-film en de verschillen tussen Wilders en Verdonk, om vervolgens te verzanden in antisemitische samenzweringstheorieën of het ontkennen van de holocaust (consequent aangeduid als ‘hollekots’). Naast politieke discussies wordt er veel gesproken over geschiedenis en worden alternatieve, complotachtige, versies daarvan bedacht en bediscussieerd. Vaak zijn die verhalen met elkaar in strijd. In één thread kun je lezen dat de holocaust én niet is gebeurd, én minder erg zou zijn dan de ‘joodse media’ het zouden voordoen, én tegelijk het verdiende loon is van het joodse volk.

Wie door dat woud van complotten heen leest ziet vooral verongelijktheid, wraakzucht, xenofobie en misogynie terug – en het verlangen naar een overzichtelijke hiërarchische wereld waarin al die emoties niet nodig waren geweest. Zo thuis als sommige gebruikers zich op het forum voelen, zo uitgesloten lijken zij zich daarbuiten te voelen. In die verlangde, betere, wereld is alles ‘rein’ en in harmonie met elkaar. Zo is er opmerkelijk vroeg aandacht voor klimaatverandering, ecologie en het beschermen van de aarde. De verandering van het klimaat is, volgens veel Stormfront-leden, het neveneffect van zionistische overheersing. Voor de linkse ecologische partijen is echter geen interesse. ‘GroenLinks is een lokpartij en draait alleen maar om macht niet om de ecologie, het groen, de natuur, etc.’, schrijft Hellraiser.

Hoe geperverteerd de huidige buitenwereld is komt ook naar voren in de obsessie met pedofilie en kindermisbruik. Een van de aanvoerders daarvan is Adelaar Open, ook een van de meest felle en actieve Nederlandse gebruikers. Vrijwel dagelijks spuwt de Leidenaar voornamelijk racistisch gal op het forum en mengt hij zich in discussies over politieke partijen. Hij noemt zichzelf trots lid van het cda en verdedigt die keuze als volgt: ‘Entrisme werkt beter in de machtige, maar minder oplettende partijen als het vvd en het cda.’ De pvv screent volgens hem te goed. Bovendien, stelt hij, ‘ook de pvv is voor rassenmenging’. Daarom kun je volgens hem beter aansluiten bij een rechtse middenpartij met daadwerkelijke macht om die vervolgens ‘rustig naar rechts te trekken’.

Zijn agressieve strijd tegen pedofilie en kindermisbruik wordt met enthousiasme begroet. ‘We zouden euthanasie moeten bepleiten voor idiote pedofielen,’ schrijft Adelaar Open, hij maakt zich zorgen over sekshandel van minderjarigen door moslims. In 2013 verlaat hij het forum en maakt hij een raadselachtige verandering door. Op een persoonlijk blog waarop hij nu, jaren later, nog steeds publiceert, pleit hij voor de normalisering van de discussie over pedofiele gevoelens.

Hoe eenzaam of verward iemand ook is, niemand – zelfs een lone wolf niet – radicaliseert alleen. Nikki Sterkenburg – inmiddels werkt ze bij de nctv – schrijft in haar boek dat de groep van radicaal- en extreem-rechtse activisten die de straat op gaan niet groter is dan 250 mensen, maar dat hun invloed veel verder reikt dan twintig jaar geleden. ‘Sowieso kunnen ze zichzelf via internet en de media veel groter maken dan ze zijn.’ Online hebben fascisten wereldwijd sinds het begin van deze eeuw een roedel gevonden: White Pride, World Wide.

Al neemt de toestroom van nieuwe leden bij Stormfront al jaren flink af, Don Black heeft zijn doel bereikt: fascisme floreert online. De Capitool-bestorming van begin januari is in die zin de apotheose van een samenkomst van complotterige rechts-extremisten die meer dan twee decennia online met elkaar in gesprek zijn. Nieuw is dat de hordes niet van één platform komen maar van een brede paraplu van sociale media variërend van Facebook en Twitter tot Gab, Parler, 4Chan, Telegram en alles daartussen.

‘Stormfront is een kickstart geweest voor radicaal-rechts in Nederland en Vlaanderen’, zegt Constant Kusters, al twintig jaar leider van de neonazistische politieke partij Nederlandse Volks-Unie. ‘Je hoeft niet zoals vroeger te wachten tot het blaadje van de nvu in de bus valt, je kunt veel sneller contact maken met rechtse personen en clubs.’ Stormfront is sinds een aantal jaren ‘zo dood als een pier’, zegt hij. ‘Maar de discussies van daar zijn overgewaaid naar andere platformen. Er is heel veel online, meer dan inlichtingendiensten weten.’

Kusters draagt zijn leden al jaren op om nog zo min mogelijk online te posten. Dat inlichtingendiensten al jarenlang fora en online verzamelplaatsen afspeuren op zoek naar tekenen van geweld en terreur uit extreem-rechtse hoek is ook op Stormfront opgemerkt: leden waarschuwen elkaar daar.

De meest actieve Nederlandse forumgebruikers die wij onderzochten beginnen, meestal binnen enkele maanden, geweld te verheerlijken en over wapens te schrijven. Sommigen prediken fantasieën op een manier waar de zestienjarige Parsifal – die de gewichtjes van zijn halters schroefde – bij verbleekt. Zo schrijft Adelaar Open na iets meer dan een half jaar lidmaatschap: ‘Meer geweld is goed voor deze ingedutte samenleving.’ Onder berichten over in elkaar geslagen homo’s reageert hij steevast opgetogen. Ook pleit hij voor snelle bewapening ‘omdat moslims al begonnen zijn’. Riga, die het in zijn eerste post nog had over weerwoord bieden binnen de grenzen van het democratische debat, deelt na enkele maanden: ‘Een honkbalknuppel en een machete zijn onhandige wapens. Neem liever een ijzeren staaf van 40cm. En een paar uitbeenmessen.’

Sommige leden beklagen zich erover dat hun echt gewelddadige plannen gericht tegen de politie worden verwijderd door moderatoren, anderen vinden net genoeg ruimte om flink op te scheppen over hoe zij zelf aan het ‘handhaven’ geslagen zijn: ‘Heb gisteren nog flink met mijn zwarte kisten lopen stampen op een brutale Marokkaan die geld van een oud vrouwtje probeerde te jatten. Hij had de pech dat ik hem zag, dus ik ben achter hem aan gerend en kon hem in het park tackelen. Ik ben bovenop hem gaan zitten en heb hem eerst flink gemept tot hij bleef liggen. Om hem link af te maken ben ik met mijn kisten op zijn rug gaan staan tot hij me om genade smeekte, en toen ben ik nog door gegaan.’

Wanneer begin dit jaar rellen ontstaan rondom de avondklok zien sommige laatste forumleden hun kans, een aantal geeft aan eropuit te trekken, ook om de rellen terug te veroveren op de ‘Arabieren’ en andere ‘niet-witten’ in de steden. De angst waarmee de opkomst van het internet omgeven was, is waarheid geworden. Don Black kan tevreden zijn: rechts-radicaal denken is mainstream geworden, eenzame wolven zijn online niet langer alleen. Tijdens de bestorming van het Capitool schrijft iemand die zich verschuilt achter het pseudoniem Duitsebloed: ‘Hordes boze blanken vallen het Capitool aan. Daar moeten we meer van hebben. Er is genoeg gepraat. Ik hou van Stormfront, maar de tijd om te praten is voorbij. Het is nu tijd om te vechten.’