Afgelopen weekend zou er een wetenschapsfestival plaatsvinden, georganiseerd door de studenten en docenten die zich het bestuursgebouw van de universiteit hadden toegeëigend als vrijplaats om hun grieven over de koers van de Universiteit van Amsterdam te uiten. Er zou twee dagen lang college worden gegeven en daarna, zo beloofden de organisatoren, zouden ze het Maagdenhuis schoonmaken en verlaten. In plaats daarvan was geweld het sluitstuk. Nog voor het festival goed en wel begonnen was, liep het Spui vol met ME. De studenten en docenten hadden hun festival inmiddels naar buiten verplaatst, maar werden ook daar met harde hand weggeslagen.
Met deze roerige finale lijken de bezettingen op de UvA op hoe ze begonnen. Toen verloor het UvA-bestuur de slag om de beeldvorming door bezetters te dreigen met buitenproportionele dwangsommen en ze hooghartig op te dragen ‘hun’ Maagdenhuis te verlaten. Nu beklijft het beeld van een universiteitsbestuur dat een openbaar wetenschapsfestival met de wapenstok uiteen laat slaan. Natuurlijk, de UvA stuurt de ME niet aan, maar het was de universiteit zelf die het festival verhinderde door bij de rechter te eisen dat de bezetters het pand binnen vier uur zouden verlaten.
Andermaal bleek ook de taalkloof tussen de twee kampen. Het UvA-bestuur sprak over geld en risicobeheersing en wees op mogelijke schade aan het pand. Die werd geraamd op een half miljoen, al bleek dat ook de kosten voor vervangende kantoorruimte voor de medewerkers in het Maagdenhuis in die rekensom zaten. Daarnaast was er vrees dat het wetenschapsfestival ongeregeld zou verlopen. Dat leek een gelegenheidsargument. Er werden constant lezingen gehouden in het Maagdenhuis. De bezetters wilden juist nog een keer laten zien waar het hun om te doen was: ruimte creëren voor debat over de vraag waartoe de universiteit op aarde is.
De acties op de UvA gaan ongetwijfeld verder. Zeker driehonderd docenten tekenden een open brief waarin ze het geweld veroordeelden en om het aftreden van het college van bestuur vroegen. De strekking: wie meent dat een open discussie met geweld moet worden gesmoord is het niet waardig een universiteit te leiden.
Is er iets bereikt met de bezetting? In ieder geval gaat het CvB onafhankelijke onderzoeken instellen naar de bestuursstructuur en de financiële situatie van de UvA. Daarmee neemt ze de protesten in de grond serieus. Maar het echte toetsmoment komt met het verschijnen van die onderzoeken. Pas als ze in alle grondigheid zijn verlopen (dus graag ook UvA Holding meenemen, de bv waar de commerciële activiteiten onder vallen) en door alle partijen serieus worden genomen, kun je zeggen dat de bezetting tot verandering leidt.
Voor nu geldt dat we De Nieuwe Universiteit, ReThink UvA en Humanities Rally mogen bedanken dat ze een stevig nationaal debat over het universitair bestel hebben aangezwengeld. Ook al ging dat ten koste van een paar opengebroken sloten. De bezetting dwong zo ongeveer iedereen in het universitair bestel stelling te nemen over hoe onderwijs en onderzoek moeten worden ingericht en beoordeeld. Bij De Groene Amsterdammer kwamen bijna dagelijks stukken binnen van wetenschappers die hun visie wilden geven op wat een universiteit moet zijn. Het laat zien dat de wens voor een andere universiteit zich echt niet beperkt tot een handvol radicale studenten. Ook in Den Haag krijgt het Maagdenhuisdebat navolging, zo kondigde de minister van Onderwijs aan. Een voorspelling: ‘rendementsdenken’ wordt hét woord van het jaar 2015, of is in ieder geval kandidaat. En niet vanwege de positieve bijklank.