De pot

Zaterdags kwam mijn vader thuis en gaf het loonzakje aan mijn moeder. Zij gaf hem er zakgeld uit, voor Old Mac-sigaretten, en beheerde de rest. Ik begrijp uit de ntr-reeks Kasboekje van Nederland dat in de dominante variant de man zijn vrouw juist huishoudgeld uit het zakje gaf. Wat financieel meestal op hetzelfde neerkwam omdat er hooguit sigarettengeld overbleef, maar de symbolische waarde van die totale overhandiging zegt iets. In aflevering 4, Wie beheert de pot?, zit een prachtige speelscène, waarschijnlijk ooit gemaakt in opdracht van overheid of bank. Man: ‘Na het eten zullen we even weer de rekening opmaken, moeder.’ Vrouw: ‘O ja, dat is goed vader.’ Man: ‘Kom op met je administratie.’ En na controle: ‘Dan hebben we 1,25 over, die brengen we naar de spaarbank want we hebben binnenkort kolen nodig.’

Religieus gezin of niet, hier geldt het woord van Paulus dat Christus het hoofd van de man is, zoals de man het hoofd van de vrouw. En laten we wel wezen, tot 1956 was de Nederlandse vrouw niet handelingsbekwaam. In aflevering 1, Jong geleerd, herinnert menige jongbejaarde van nu zich dat moeder soms het huishoudgeld beheerde, maar dat vader over grote uitgaven ging. Dat was dan in gezinnen waar die überhaupt gedaan werden – ik kan me er geen herinneren. Ze huurden het huis en de radiodistributie en bij huishoudelijke apparatuur moet je je een snijbonenmolentje voorstellen. Hoewel, er was een stofzuiger die moeder door de week en vader op zondag bediende, maar die aankoop moet een gezamenlijke beslissing zijn geweest. Toen mijn vader in 1963, begin van loonstijging, plots niet meer wakker werd, verdiende hij achtduizend gulden oftewel 3636 euro per jaar. En dan was hij nog chef van de buitendienst van het ziekenfonds: de geld ophalende bodes verdienden minder. Van de levensverzekering van duizend gulden (het spaargeld) schafte ik de tv voor mijn moeder aan die ze eensgezind nooit hadden willen kopen, omdat ze geen schulden aangingen en liever roomboter dan margarine aten. Een armzalige remedie tegen de eenzaamheid natuurlijk (die op termijn wel hielp).

Tot zo ver het kasboekje van de familie Van der Kooi, die, inclusief grootouders, niet anders dan de schaal van bittere tot nette armoe had gekend. De boeiende ntr-reeks gaat onder meer over die omslag. En over de actualiteit, over verschillen tussen jong en oud, tussen vrouw en man, tussen kruideniertje en internetaanschaf. Niet alles is perfect in de uitvoering, maar wat een verademing om de vox-pop, die Journaals en actualiteitenrubrieken onpruimbaar maakt, nu eens informatief en to the point te horen. De gewone vrouw en man, van laagbetaald tot de kring van in aandelen beleggende dames, vormen een koor dat de hoofdmelodieën van kleine en grote veranderingen in gezinsfinanciën zingt. Met veel jongeren als dissonant: geld komt uit de muur.