De reddeloosheid van de Partij van de Arbeid begint steeds treuriger vormen aan te nemen. Het rapport Politiek is mensenwerk, dat de interne partijorganisatie onder de loep nam én het nieuwe beginselprogramma met de al even moedeloze titel Tussen droom en daad, hebben de partij in een neer waartse spiraal gestort die met geen «Politiek Forum», een van de voorgestelde democratiseringen, te keren lijkt. Hoewel het uiteindelijke nieuwe beginselprogram pas donderdag 2 november openbaar wordt, lijken de commissieleden Maarten Hajer en Paul Kalma, van wie afgelopen week bekend werd dat ze zich distantieerden van de door voorzitter Witteveen geschreven eindtekst, gelijk te hebben als ze zeggen dat het een slap verhaal is geworden zonder al te veel aandacht voor de overheid. De passage in de voorstudie Rode draden van de sociaal-democratie waar gepleit werd voor «creatief beheer» werd in het eindstuk geschrapt. De «kleinere staat die flexibel op de maatschappelijke veranderingen kan reageren», zoals Witteveen het uitgangspunt toelichtte, is door de onenigheid in het verhaal terechtgekomen, waarmee de rol van de overheid nauwelijks aan bod komt.

Witteveen maakte er vorige week in een interview met deze krant geen geheim van dat ook naar zijn mening de PvdA een middenpartij is geworden. Het beginselprogram is voor ieder wat wils en omdat over echt gevoelige onderwerpen zowel binnen de partij als binnen de nogal bont samengestelde commissie de meningsverschillen te groot zijn, werd over die onderwerpen niets geschreven. En dat is «onverantwoord», vinden de dissidenten. Een beetje flauw is dat wel. Allicht dat je, als je zowel Marjet van Zuijlen als Thijs Wölt gens in de gelederen hebt, een stuk schrijft waar iedereen het mee eens zal zijn. Hajer en Kalma hadden kunnen voorzien dat het eindresultaat een ongevaarlijke sociaal-liberale D66-riedel zou worden. Ze hadden dan geen plaats moeten nemen in de commissie of al na de Rode draden moeten afhaken. Ondertussen kunnen zowel de onenigheid over het beginselprogram als de kritische geluiden in het stuk over de partijvernieuwing gezien worden als de uitwassen van elf jaar Het beginselprogram poogt onder het mom van een «groter ideaal» de paarsgekleurde Haagse werkelijkheid te legitimeren, terwijl de partijvernieuwingscommissie weinig verrassend «ontdekte» dat de leden zich sinds de opheffing van de democratische (maar voor een regeringspartij te woelige) partijraad «vervreemd» voelden. Half november gaat de partij in conclaaf over het aftreden van voorzitter Van Hees. Misschien is het een idee deze therapeutisch bedoelde sessie uit te breiden en alle onderdelen van de partij uit te nodigen. Meer dan eens kreunt en steunt de PvdA onder elf jaar in het centrum van de macht.