Barcelona – Stel, er is een terreuraanslag geweest in een grote stad in jouw land, met zestien doden en tientallen gewonden. Dan wil je weten wat er precies gebeurd is, wat er is misgegaan, wie politiek verantwoordelijk is en hoe je zo’n aanslag in de toekomst kunt voorkomen.
Niet in Spanje. Tenminste, lang niet iedereen in Spanje wil weten wat er is misgegaan bij de jihadistische aanslagen in Barcelona en Cambrils van twee jaar geleden, om te beginnen de meerderheid van het Spaanse parlement. In maart 2018 dienden de Catalaanse fracties een voorstel in voor het instellen van een commissie die onderzoek zou doen naar de contacten tussen de Spaanse geheime dienst cni en het brein achter de aanslagen, imam Abdelbaki es Satty. Er waren verontrustende berichten uitgelekt over de band tussen de inlichtingendienst en de imam. De commissie werd weggestemd door drie van de vier grote partijen.
Vorige week kwam onlinekrant Público na een jaar onderzoek met een serie onthullingen. Es Satty was tot aan de dag van de aanslagen informant geweest van de geheime dienst. De andere leden van de terreurcel, jonge volgelingen van de imam uit Ripoll, werden maandenlang en zeker tot vijf dagen voor de aanslagen in de gaten gehouden en afgeluisterd door de geheime dienst. Público baseert zich op geheime documenten en bronnen binnen het cni.
In de meeste landen zou zulk nieuws tot een groot schandaal en een politieke aardbeving leiden. In Catalonië, waar de slachtoffers waren gevallen, was er verontwaardiging. Maar in de grote Spaanse media, nooit vies van een vet schandaal, bleef het stil. Drie dagen na de eerste publicaties kwam de regering-Sanchez met de verklaring dat zij te zijner tijd met een verklaring zou komen. Onder de grote partijen toonde alleen Podemos bezorgdheid. Leider Pablo Iglesias eiste een grondig onderzoek naar de feiten.
Het leverde hem een woedende reactie op van Manuel Valls, voormalig sociaaldemocraat, ex-premier van Frankrijk en mislukt burgemeester van Barcelona. Iglesias is onverantwoordelijk, heeft geen staatszin en ‘sluit zich aan bij een schandalige campagne van de separatisten’, vond Valls.
Waarschijnlijk slaat hij de spijker op zijn kop. Tenminste, als het gaat om de vraag waarom de gevestigde Spaanse media en politiek zwijgen. Opvallend is dat Valls niet zegt dat het niet wáár is wat Público meldt. Maar de vraag stellen of de Spaanse politie en de geheime dienst goed hebben gehandeld, is blijkbaar taboe. Een kwestie van ‘staatszin’.