Popmuziek – Leon Verdonschot

D’Angelo

Op de valreep van 2014 maakte hij een album dat wereldwijd werd binnengehaald als een van de beste van het jaar. In maart komt hij naar Europa, in Nederland twee keer Paradiso en een keer TivoliVredenburg. Allemaal, uiteraard, al lang uitverkocht. In het legendarische televisieprogramma Saturday Night Live had D’Angelo in al die jaren van zijn carrière nog nooit gestaan, ongetwijfeld samenhangend met zijn niet al te hoge productie (het was veertien jaar geleden dat hij een album uitbracht). Afgelopen week stond hij er eindelijk, met ook zijn eerste tv-optreden sinds Black Messiah verscheen. En ja. Het was erg goed. Really Love sexy en zwoel, en The Charade geëngageerd: D’Angelo droeg een hoodie, zijn koor droeg shirts met ‘Black Lives Matter’ en ‘I Can’t Breathe’ en achter D’Angelo was de krijttekening zichtbaar die bij politie-onderzoeken om het lijk wordt gezet. Zo werd het SNL-debuut van D’Angelo een eerbetoon aan Eric Garner en Michael Brown.

TV On The Radio

Een paar jaar geleden waren ze de lieveling van de muziekpers en het festivalpubliek. Ze wonnen prijzen, verkochten zalen uit en David Bowie zong mee op hun album. Nu zijn voor hun optreden in Paradiso nog kaarten verkrijgbaar. Al zijn ze dus wat weggezakt in de publicitaire luwte, TV On The Radio uit Brooklyn blijft een fascinerende band: de ongrijpbare mix van zowel soul, funk en harde rock als elektronica is nog steeds bijzonder, en Tunde Adebimpe (die al een baard had lang voor dat weer in was) een charismatische frontman.

Hun nieuwe clip:

Woensdag 11 februari, Paradiso.

Kunst – Roos van der Lint

Isaac Julien & Art Rotterdam

Bootvluchtelingen in Zuid-Europa, eenzaamheid in Dubai, Chinese kokkelrapers die verdronken voor de Engelse kust en het Great Blacks in Wax Museum in Baltimore – dit is slechts een greep uit de onderwerpen die voorbijkomen in de films van Isaac Julien, nu te zien in Museum De Pont. Met acht single-screenfilms in de stallen van het museum, een grote filminstallatie in de centrale hal en een serie foto’s biedt RIOT een overzicht van een uiteenlopend oeuvre.

Indrukwekkend is de architecturale opstelling van Playtime (2014), een film die verspreid over zeven projectieschermen leest als een portret van geldstromen in de kunstwereld. In een spectaculaire visuele omgeving, misschien bijna wel té, doen verschillende hoofdpersonen hun verhaal – de projectontwikkelaar die tot voor kort rijk was en ten onder ging, de veilingmeester die geld nog altijd als geen ander weet te sturen, het kamermeisje dat omringd door kunst arm en machteloos gewoon haar werk blijft doen.

In een recent interview met Kunstbeeld vergelijkt Julien zijn praktijk met die van een muzikant en zijn films met muziek – zijn verhalen zijn als een langspeelplaat, voortdurend in beweging. In RIOT blijkt echt alles in beweging, van drenkelingen, die eenmaal op het land blijven omslaan als in een golf, tot lange stromen verkeer die zich door de woestijn van Dubai bewegen. De foto’s, vaak stills uit een van de films, hangen daar wel wat stil bij.

Zie hier een preview van Playtime:

Isaac Julien – RIOT, t/m 31 mei, De Pont Tilburg; depont.nl

Dan vindt deze week voor de tweede keer in de monumentale Van Nellefabriek Art Rotterdam plaats, de kunstbeurs met tientallen (internationale) galeries, jonge kunstenaars in ‘Prospects & Concepts’, videokunst en performances en nieuw in 2015 ‘Intersections’, een platform voor kunstenaarsinitiatieven en non-profitruimten. Art Rotterdam, 5 t/m 8 febr., artrotterdam.com.

In de stad opent in Museum Boijmans-Van Beuningen La La La Human Steps, een collectiepresentatie met onder anderen Yael Bartana, Pipilotti Rist, Yayoi Kusama en Cindy Sherman, en is bij Atelier van Lieshout de elf meter hoge installatie Blast Furnace voor het eerst in Nederland te zien. Het hele programma in Rotterdam vind je in de speciale Art Rotterdam-krant.

Film – Gawie Keyser

The Tribe & Inherent Vice

‘Boom. Just like that… film is never the same.’ Aldus regisseur Darren Aronofsky (Black Swan, Noah) in een tweet nadat hij de Oekraïense film The Tribe van Myroslav Slaboshpytskiy had gezien. Een betere flaptekst is nauwelijks denkbaar. En op het oog breekt het werk ook met bekende conventies: een film waarin geen enkel woord wordt gesproken, waarin alle personages doof zijn en het verhaal slechts door middel van lichaams- en gebarentaal wordt verteld, moet wel vernieuwend zijn. Maar schijn bedriegt. The Tribe herschrijft geen cinematografische regels; het werk borduurt voort op wat al meer dan honderd jaar bestaat en wat in de laatste jaren steeds meer op de voorgrond treedt.

Om duidelijk te zijn: The Tribe, nu te zien, is meesterlijk, een film die je bij een afschuwelijk lelijke wereld binnenlokt op de meest wonderschone manier denkbaar – door middel van het beeld. Net als films zoals Gravity en Interstellar en recent Birdman en Inherent Vice (zie verderop) heeft ook deze film een verhaal waarvan je makkelijk kunt zeggen: ‘flinterdun’ of ‘onbegrijpelijk’. En personages die ‘niet goed uitgewerkt’ zijn. En toch, in The Tribe ben je vanaf het eerste moment in de ban van beelden die de grote zaken communiceren, niet in de laatste plaats de vraag of de mens zelf zijn lot bepaalt en of hij slachtoffer van de omstandigheden is.

Sergey, een jongen van rond de zestien, belandt in een internaat voor dove jongeren waar een crimineel netwerk, de ‘stam’ uit de titel, de scepter zwaait. De jonge bendeleden werken voor twee vrouwenhandelaren (de een is leraar houtbewerking). Sergey lijkt geen andere keus te hebben dan meegaan in de spiraal van prostitutie, afpersing en diefstal. Dan ontmoet hij Anna, een van de meisjes die de stam iedere avond aanbiedt aan plaatselijke vrachtautochauffeurs. En hij wordt verliefd op haar. En wel in deze prachtige scène: Sergey geeft haar geld en zij accepteert dat. In een vieze ruimte waar een boiler staat moet de daad geschieden. Anna neemt de leiding; ze is immers professional. Maar terwijl de twee jongeren bezig zijn, verandert er iets. Anna merkt dat ze meegaat in de passie van Sergey. Later komt zij voor dezelfde vraag als Sergey te staan: is het mogelijk te ontsnappen aan de immoraliteit van een streng gesloten wereld met eigen, repressieve wetten en gebruiken?

Hoe regisseur Slaboshpytskiy erin is geslaagd zo’n verhaal te vertellen met slechts de niet ondertitelde gebarentaal van de acteurs is een raadsel. Ik denk dat het naast zijn filmische kundigheid qua cameravoering – net als in Birdman is hier bijna alles met de steadicam gedraaid – iets te maken heeft met lichaamsbeweging. De personages staan geen moment stil; ze zijn constant aan het wringen met armen en bovenlichaam terwijl ze met anderen communiceren. Zo lijken ze net gracieuze dansers, wat het geheel een wrange betekenis geeft. Want de wereld waarin ze zich bevinden, is lelijk, door en door depressief om als kijker mee te maken. Maar daarom geen moment minder inspirerend.

Deze week breekt het grote moment dan eindelijk aan: de allereerste Thomas Pynchon-verfilming, Inherent Vice van regisseur Paul Thomas Anderson, komt in de bioscoop. The Guardian doet verslag van een vreemd fenomeen: blijkbaar lopen veel mensen tijdens het kijken naar de film de zaal uit, omdat ze ‘het verhaal niet kunnen volgen’. Vreemd. Pynchon schrijft inderdaad niet zo heel erg toegankelijk, zullen we maar zeggen, maar een extreem complex verhaal hoort juist bij dit soort films en verhalen, het noir-genre van klassieke auteurs als Dashiell Hammett en Raymond Chandler wier verhalen verfilmd zijn door respectievelijk John Huston en Robert Altman. Lees komende week meer hierover in Kroniek van kunst & cultuur.

Televisie – Walter van der Kooi

Witteman & dramadecepties

Witteman, bevrijd van de late avond en Pauw, floreert. Niet alleen in muziek (zelfs als Mike Boddé door ziekte verhinderd is, blijkt ‘Podium Witteman’ overeind te blijven) maar nu ook dankzij de medische wetenschap. De eerste aflevering van Witteman ontdekt: sleutelen aan de mens gaat over het brein. Specifieker: over deep brain stimulation met elektroden. Nog specifieker: zoals toegepast door psychiater Damiaan Denys bij het bestrijden van angsten en dwanggedachten. Het is een van zes afleveringen over het toepassen van nieuwe technieken waardoor ‘de mens steeds meer machine wordt’. Waarbij zowel het enthousiasme van Witteman over de mogelijkheden van wetenschap als zijn scepsis over de mogelijke gevolgen aan bod komen. Vooruitgang is immers een tweesnijdend zwaard en nieuwe technieken produceren ethische dilemma’s. Vara, vanaf vrijdag, NPO 2, 21.25 uur.

Zondag kwam het persbericht dat VPRO’s De fractie een vervolg krijgt. In het najaar volgen twintig (!) delen. Mij verrast dat. Op de premièreavond had DWDD de D66-fractie uitgenodigd die de eerste aflevering vooraf had bekeken. Niet toevallig zij, want er is duidelijk verwantschap tussen die partij en de fictieve Vrijzinnige Partij Nederland. Over de vraag hoe ‘echt’ deze politieke fictie wel niet was waren hun antwoorden opvallend voorzichtig. Ze wilden kennelijk de makers niet voor het hoofd stoten. Over één herkenbaarheid waren ze het gloeiend eens: dat een beetje Kamerlid nauwelijks een afspraak met familie of vrienden kan nakomen, omdat er altijd wel een urgent akkefietje tussen komt.

Natuurlijk is dat waar: hondenbaan voor wie hem serieus neemt. Maar dat is, met alle respect, bijzaak. Het gaat toch om het politieke bedrijf en het geloofwaardigheidsgehalte daarvan in de fictie? Daarover nauwelijks. Zouden ze zich allemaal zo betrapt hebben gevoeld door de spiegel die de dramaschrijvers hen voorhielden dat ze er nauwelijks op in wilden gaan? Ik kon het niet geloven: zo kinderachtig zijn ze daar toch ook weer niet? Dus vreesde ik dat het allemaal niet zo raak geschetst zou worden als op voorhand gesuggereerd. En dat bleek te kloppen. Pechtold waagde zich aan een kritiekpuntje op aflevering 1. Ondenkbaar dat hij net als VPN-fractieleider Marise Collee zonder ruggespraak een grote deal met het kabinet zou hebben gesloten. En wat voor deal: ontruiming van Noord-Groningen in ruil voor gratis kinderopvang. Deal die bovendien nog voor geen cent blijkt doorgerekend. Daarmee ben je elke realiteit al bij de start ontstegen en kan ik me alleen nog afvragen: als het kennelijk comedy wordt tussen politieke coulissen, wordt het dan tenminste goede comedy? Mijn antwoord is nee. Dat ze mekaar binnen fracties voortdurend vliegen afvangen wil ik geloven, maar het gebeurt zo nadrukkelijk en vaak matig geacteerd dat ik het als drama niet interessant genoeg en als politieke satire niet sterk genoeg vind. Dat er flarden actualiteit bovenop worden geplakt maakt het niet beter. Maar oordeel zelf. De eerste reeks loopt nog tot en met 16 maart (maandags, NPO 2, 21.25 uur).

Een andere dramadeceptie is Noord-Zuid, politieserie van Paula van der Oest met Ariane Schluter in de hoofdrol, dat al te zeer lijdt onder matige scripts en dito bijrollen. Vind ik tot mijn verbazing de sf-comedy Missie Aarde (The Office in ruimtevaartschip) nog het meest geslaagd – weerloos als ik ben tegen een deel van de acteurs en een soort meligheid waar om onverklaarbare redenen Gods zegen een keer wél op rust. Consequent volgehouden knulligheid op de vierkante meter werkt kennelijk. Nog twee te gaan op vrijdag, VPRO, NPO 3, 22.05 uur. Herhalingen zondag, 21.55 uur.

Beeld: Art Rotterdam, Ula Mirowska