De ambigue keten van oorzaak en gevolg maakt klimaatverandering een ‘super wicked problem’, schrijft de WRR in de publicatie Wie dan leeft wie dan zorgt (2015). Toch is er één zorgwekkende trend waar te nemen, die zonder al te veel moeite kan worden toegeschreven aan de opwarming van de aarde. Namelijk dat het – nou ja – warmer wordt op aarde.
Die opwarming lijkt de laatste tijd in overdrive te zijn geschoten, constateren meteorologen. Het ene na het andere hitterecord sneuvelde: 2015 ging de boeken in als het warmste jaar ooit gemeten en de afgelopen drie maanden losten elkaar af als meest abnormaal warme maand ooit. Afgelopen weekend bracht Nasa de temperatuur van februari naar buiten: maar liefst 1,35 graad boven het gemiddelde tussen 1951 en 1980. Het deed alle eerdere metingen verbleken. Gavin Schmidt, de man die namens Nasa verantwoordelijk is voor de temperatuurdatabase, plaatste de grafieken op Twitter met een treffend begeleidend commentaar: ‘Wow.’
Wow, inderdaad. Eric Holthaus, klimaatjournalist van online tijdschrift Slate, becijferde dat de februaritemperaturen op het noordelijk halfrond zelfs de kritieke +2-graden-grens passeerden. U weet wel: de rode lijn die we, zo waarschuwt ieder klimaatrapport, ab-so-luut niet mogen overschrijden. Nu zal een krachtige El Niño de metingen vast licht vertekenen. Maar dit zijn schokkende cijfers, de alarmbellen zouden best wat luider mogen rinkelen.
Natuurlijk, de meeste politici zeggen klimaatverandering bloedserieus te nemen. Ze zullen wijzen op het mondiale klimaatakkoord dat in december werd gesloten. Daarin staat toch stevige taal? Dat kan wel zijn, maar het verdrag van Parijs treedt pas in 2020 in werking en de toezeggingen zijn bij lange na niet voldoende om gevaarlijke opwarming te voorkomen. Pas in 2023 zullen de vrijwillige doelstellingen voor het eerst worden aangescherpt. Te veel nog wordt de klimaatcrisis beschouwd als een dreiging in de verte, die kan worden afgewend door in de toekomst bij te sturen. In Brussel discussieert men rustig verder over de hervormingen van het Europese emissiehandelssysteem (een constructie die voor geen meter functioneert) en in Nederland wil minister Kamp eerst nog een jaar uittrekken voor een nationale ‘energiedialoog’.
De thermometer drukt ons met de neus op de feiten. De opwarming van de aarde is in volle gang: het is te hopen dat deze februari-temperaturen een anomalie zijn, maar laat ze in ieder geval dienen als een wake-up call. Er wordt heus druk gezocht naar allerlei manieren om de overgang naar een koolstofarme economie in goede banen te leiden. Vaak gaat het dan over het stimuleren van technologische innovatie, subsidies voor duurzame energie of een prijskaartje op CO2. Maar misschien wordt het tijd om het te hebben over maatregelen die de koe bij de horens vatten. Wetgeving die er expliciet op gericht is fossiele brandstoffen in de grond te houden, bijvoorbeeld. Want hoe complex de causale keten ook mag zijn, dat hier de oorzaak ligt lijdt geen twijfel.