Ik las dit jaar drie bijzondere boeken die, ieder op hun eigen manier, gepreoccupeerd zijn met het doorbreken van de chronologische tijd. Of preciezer geformuleerd: die proberen de gelijktijdigheid van meerdere werkelijkheden en tijdlagen invoelbaar te maken. Ze stemden me gelukkig, deze boeken, omdat ze dwars zijn, dapper, en écht vernieuwend.

‘Wie zich bezighoudt met het schrijven van romans, houdt zich bezig met het dubbelvouwen van de tijd’, zegt het personage Homer in Valeria Luiselli’s roman De gewichtlozen. Het boek is een fragmentarische vertelling, die lichtvoetig begint vanuit het perspectief van een jonge moeder. Haar twee kleine kinderen eisen haar aandacht op, zodat ze alleen kan schrijven in de ‘tussentijd’. Ze blikt terug op haar dagen als redactrice bij een uitgever die Zuid-Amerikaanse vondsten à la Roberto Bolaño wil doen. Al zoekende stuit ze op de vergeten Mexicaanse dichter Gilberto Owen, die een obsessie wordt. Ondertussen spookt het in haar huis, bemoeit haar man zich met haar manuscript, en komt Owen steeds vaker zelf aan het woord, totdat het onduidelijk wordt wie nu eigenlijk wiens illusie is. Het boek is met zo’n ogenschijnlijk gemak geschreven dat het haast niet ingewikkeld lijkt.

Ook Ben Lerner schreef met 22:04 een boek dat de tijd dubbelvouwt. Het boek breekt met allerlei literaire conventies, is vergeven van postmodern metagedoe, de plot kraakt, voortdurend expliciteert de verteller (een versie van de auteur, net als bij Luiselli) zijn bedoeling. Klinkt heel slecht, is heel goed.

In de essaybundel Yoga voor mensen die te beroerd zijn om eraan te doen reist Geoff Dyer de wereld rond, op zoek naar, ja wat eigenlijk? Hij is een flaneur van de 21ste eeuw, voor het grootste deel van de tijd niet in staat te ontsnappen aan zijn inertie. Maar de scheidslijn tussen verveling en verlichting blijkt dun, en net als Lerner en Luiselli brengt het hem tot het inzicht dat ‘alles tegelijkertijd [gebeurt] en op dezelfde plek’.

Valeria Luiselli, [De gewichtlozen](http://mindbus.go2cloud.org/affc?offerid=5&affid=22&url=http%3A%2F%2Fwww.athenaeum.nl%2Fshop%2Fdetails%2FDe+gewichtlozen%2F9789079770083)_

Ben Lerner, 22.04. e-book. 10:04

Geoff Dyer,Yoga voor mensen die te beroerd zijn om eraan te doen