Istanbul – Turkije is overgestapt op een presidentieel systeem. Op een merkwaardige verkiezingsavond gingen de vorig jaar per referendum aangenomen grondwetswijzigingen in. Net zoals bij alle verkiezingen in de afgelopen zestien jaar bleken president Recep Tayyip Erdogan en zijn akp onklopbaar bij de stembus. Met ruim 52 procent van de stemmen trok hij de uitgebreide bevoegdheden naar zich toe.
De uitslag was een verrassing voor veel analisten die vermoedden dat de problemen van de Turkse economie de oppositie wind mee zouden geven. Uiteindelijk bleek dat de oppositie tijdens de twee maanden durende campagne vooral voor eigen parochie had gepreekt. De beperkte toegang tot de media en de voortdurende, wijdverbreide repressie en intimidatie deden de rest.
Hoewel de oppositie tijdens de campagne een zeer strijdbare toon had aangeslagen, was ze op de verkiezingsavond nergens te bekennen. Erdogans belangrijkste uitdager Muharrem Ince waarschuwde vooraf zo nodig met 50.000 advocaten naar de Hoge Kiesraad te komen om zijn stemmen veilig te stellen. Ook Meral Aksener bezwoer er de wacht te houden om fraude te voorkomen. Geen van beiden hield woord. In plaats daarvan volgde een radiostilte.
Even na middernacht werd die doorbroken door journalist Ismail Kücükkaya. Hij liet live op televisie weten contact te hebben gehad met Ince. ‘De man heeft gewonnen’, schreef Ince hem in een WhatsApp-bericht. Het zorgde voor grote teleurstelling bij duizenden burgers die gehoor hadden gegeven aan een oproep van Ince om hen niet in de steek te laten. Zij stonden wel met hun stembiljetten bij de Hoge Kiesraad.
Daags na de verkiezingsuitslag verklaarde Ince dat hij het bericht aan Kücükkaya als vriendschappelijk had bedoeld. ‘Ik had niet verwacht dat hij er nieuws van zou maken.’ Wat Ince tot zo’n beginnersfout dreef is voer voor speculatie. Volgens sommigen is hij door Erdogan persoonlijk onder druk gezet, anderen vermoeden dat hij een nieuwe gooi naar het leiderschap van zijn partij niet in gevaar wil brengen.
De kandidaat voor de pro-Koerdische hdp Selahattin Demirtas had een beter excuus voor zijn afwezigheid. Hij zit al sinds twintig maanden achter de tralies. Voor zijn lot en dat van andere politieke gevangenen betekent Erdogans overwinning weinig goeds. Nu het autocratisch bestuur is geformaliseerd ligt een aanvankelijke detente en focus op economisch beleid voor de hand, maar een afscheid van het repressieve beleid of een uitweg uit de enorme polarisatie in het land zal lang op zich laten wachten.