Istanbul – Als je vrijwel alle media in het land onder je controle hebt, is het eenvoudig verhalen spinnen. Maar soms ligt de werkelijkheid er net te dik bovenop om haar al te zeer geweld aan te doen. Dat is het geval in Turkije met de zaak van de vorige week vrijgelaten dominee-zendeling Andrew Brunson. Hij zat twee jaar vast, de laatste maanden stond hij onder huisarrest. Vorige week kwam hij na Amerikaanse druk vrij. Details werden niet bekendgemaakt, maar waarschijnlijk ontving Ankara verlichting voor de in zwaar weer verkerende economie.
Na de vrijlating buitelden politici, experts en journalisten over elkaar heen om de onafhankelijkheid van de Turkse rechterlijke macht te bejubelen. Binnenlands kan het allicht veel mensen die geen andere informatie tot zich krijgen over- tuigen, maar van buitenaf ziet het er koddig uit.
Nadat de op handen zijnde deal de avond tevoren aan de Amerikaanse pers was gelekt, konden de verschillende geheime getuigen zich tijdens de zitting plotseling niets meer herinneren. Een van hen had enkele dagen eerder nog op de sensatiezender A Haber met een zwart T-shirt voor het gezicht verklaard hoe het geld uit Brunsons congregatie naar de pkk vloeide.
Terwijl de zendeling in een klaarstaand Amerikaans regeringsvliegtuig richting Witte Huis vloog, poogden de Turkse media de reputatie van de voor Amerikaanse druk gezwichte regering te redden. Columnist Ahmet Kekec gaf in de krant Star de schuld aan elementen binnen de rechterlijke macht, die ‘verrotte getuigen’ toestonden getuigenissen af te leggen. Maar de scheidslijnen tussen politiek, rechterlijke macht en media bestaan niet zoals Kekec wil doen voorkomen.
Dat blijkt ook uit de zaak van de Saoedische journalist Jamal Khashoggi. In de dagen nadat hij op zijn consulaat in Istanbul verdween, lekten Turkse veiligheidsdiensten details over zijn verdwijning. In het bijzonder de krant Sabah bracht voor Saoedi-Arabië compromitterende details naar buiten – zoals de foto’s en namen van het in het holst van de nacht ingevlogen vijftienkoppig ‘verdwijningsteam’, forensische experts incluis.
Ankara moet weer balanceren tussen het redden van het eigen gezicht en economische belangen. Nu lijken ‘rogue elements’ op de ambassade de schuld te krijgen. Het gros van de Turkse media zal dit opnieuw moeten spinnen om weer netjes in de pas te lopen. Ter verdediging van een volgende schimmige deal die de journalistiek en de rechtspraak bij het grofvuil zet.