‘De beste televisie van 2014’. Eerst drama. De VPRO Gids ging voor en riep fictieserie Hollands Hoop (NTR, Vara, VPRO) tot winnaar uit. Oftewel de Oostgroninger variant van Breaking Bad: brave burger wordt drugscrimineel. Plagiaat is het bepaald niet: Hoop is in-Hollands, al was het maar vanwege het verwerkte gedoogbeleid. Scenarist Franky Ribbens noemt zelf Fargo als inspiratie en inderdaad is het criminele slapstickgehalte van Hollands Hoop hoger dan in de avonturen van scheikundeleraar Walter White. Regisseur Dana Nechusthan voegde een nieuw deel toe aan een imposant oeuvre (Dunya & Desie; Offers; Nachtrit, Annie M.G.). Maar hoe knap ook deze hardboiled én komische serie, Jean Pierre Geelen in de Volkskrant kiest voor Ramses (Avro). Ik sluit me aan. Om het Nipkow-juryrapport te parafraseren: ‘fraai gemaakte fictie die aanspreekt in hoofd en hart; prachtig beeld van stad, tijd en protagonist; Shaffy getekend in zijn uitzonderlijkheid en in de rol die hij speelde in verandering van cultuur en mentaliteit’. Geschiedschrijving en geloofwaardig drama ineen. Met Maarten Heymans die het onmogelijke mogelijk maakte in de rol van Shaffy als levensgenieter en geluksbrenger, beschadigd en beschadigend. Gemaakt door Michiel van Erp, regisseur uit de documentairetop, en in één klap ook dramatopper. Net als de Kalveren-jury en de VPRO Gids plaats ik A’dam – E.V.A., reeks 2, ook in de top-drie (alweer succes van gezamenlijkheid NTR, Vara, VPRO). Het duo Alberdingk Thijm/Ter Hall maakte een geestig, ontroerend, humanistisch mozaïek over de jonkies Adam en Eva in eeuwenoud Mokum, waarin alle puzzelstukjes passen.

Documentaire. Op Geelen maakte Het beste voor Kees (NCRV) de meeste indruk: portret door Monique Nolte van Kees Momma, uitgesproken persoonlijkheid, veelzijdig getalenteerd en autistisch, florerend in het veilige nest van zijn bejaarde ouders. Hoe lang nog? Kees is er een soort BN’er voor fijnproevers door geworden, met eigen blog en columns. De man is inderdaad onvergetelijk onder meer als levend relict uit de jaren vijftig. Zijn verontwaardigde uitval naar de maakster als die een rokje aan heeft in plaats van een degelijke broek is typerend. Maar hoe respectvol en fraai Nolte Kees en zijn ouders ook portretteerde, deel van de lof voor haar film geldt eigenlijk Kees zelf. De Gids zet Kees op 2 na het confronterende Onze kresj (VPRO) van Marije Meerman (over ouders die eind jaren zestig een anti-autoritaire crèche opzetten waar ook Marije en haar broer/cameraman Gregor naartoe moesten). Op 3 bij hen Ne me quitte pas (NCRV) van Sabine Lubbe Bakker en Niels van Koevorden over de drankbroederschap van een Vlaming en een Waal in een Ardenner dorp. Tragikomisch en ook al zo mooi. Maar hun nummer 4, Mees TV (NCRV) van Jan Musch en Tijs Tinbergen, met het nietige koolmeesje als metafoor voor leven, sterfelijkheid en liefde, zou ik nog net boven die drie zetten. En dan miste ik nog twee juwelen in de opsomming: Foto-Eddy (NTR) van David de Jongh, indringend portret van zijn vader Eddy, gerenommeerd VN-fotograaf. En Zwart ijs (EO) van Geertjan Lassche, over marathonschaatsen en orthodoxe religie (op Nieuwjaarsdag 2014 uitgezonden). Ranglijstjes zijn onzin, maar ik lees en gebruik ze zelf graag om gemiste kansen alsnog te benutten. Daarom, doe uw voordeel: Kees Momma komt in herhaling op maandag 29 december voorbij, NPO 2, 16.40 uur. Gevolgd door een korte update over zijn lotgevallen sinds de film! En al die andere ‘genomineerden’ zijn gewoon te zien via Uitzending gemist.

De VPRO Gids noemt Welkom bij de Romeinen (Zapp) het beste kinderprogramma. Het steekt de draak met Caesar cum suis en met onszelf, maar de onhistorische neiging om al wie niet nu leeft als onnozele stumper respectievelijk malloot te beschouwen wordt er vooral door versterkt. Dus zet ik het Sinterklaasjournaal op 1: even leuk als altijd voor de doelgroep en tegelijk belangrijk maatschappelijk statement dat ten onrechte bar weinig waardering oogstte bij Piet-criticasters. En hoe is het mogelijk dat de VPRO Gids het VPRO-programma Vrolijke Kerst zelfs niet noemt? De beste en leukste familieserie sinds tijden.

Ten slotte sluit ik me aan bij de lof van zowel Gids als Geelen voor De hokjesman van Jurjen Blick en Michiel Schaap. Prachtige portretten naar inhoud en vorm van subculturen. Geen slecht jaar, 2014.