Langzaam maar zeker lijkt nu ook de NS-top bereid toe te geven dat de verzelfstandiging van het bedrijf niet zo soepel verloopt als men ons heeft willen laten geloven. Werden de vele vertragingen tot voor kort nog afgedaan met de mededeling dat dat binnen een jaar of wat achter de rug is, inmiddels is die termijn tot na het jaar 2000 verschoven en wordt het publiek voorgehouden dat dit de prijs is die moet worden betaald voor beter vervoer in de toekomst. De reiziger staat dus nog wat te wachten, letterlijk en figuurlijk.
En dan het bedrijf zelf. Terwijl de dienstregeling in toenemende mate een puinhoop is, wordt het personeel voorgehouden vooral klantvriendelijk op te treden. Dat is al niet eenvoudig. Maar het wordt nog erger als diezelfde werkgever tegelijk bezig is de poten onder je stoel weg te zagen. De tijd dat NS een werkgever voor het leven was, lijkt voorbij. Een kleine 500 mensen moet de komende jaren verdwijnen. En de garanties op ander werk lijken niet erg hard. Zo zien de Limburgse lokettisten door de voorgenomen sluiting van stations meer dan vijftig mensen overbodig worden, terwijl er de komende tijd hooguit tien nieuwe conducteurs nodig zullen zijn. Die mensen kunnen rekenen.
Kern van de interne bedrijfsvoering is de opsplitsing van NS in een aantal onafhankelijke bedrijfsonderdelen die met elkaar contracten moeten afsluiten. Zo gaat het voormalige ingenieursbureau tegenwoordig door het leven als Holland Rail Consult, dat zijn diensten in concurrentie met anderen aan NS moet zien te slijten. Dat geldt ook voor de spoorwegpolitie, die nu als NS Beveiligings Service (NSBS) moet zien het beveiligingscontract met NS-Reizigers en NS-Stations binnen te slepen in concurrentie met particuliere beveiligingsdiensten. Een concurrentie die voor een belangrijk deel op arbeidsvoorwaarden - loon en flexibiliteit - zal worden uitgevochten.
Na een lange vergadering met de directeuren van de verschillende berdrijfsonderdelen neemt de directie gas terug door te willen praten over vertraging van de verzelfstandiging. Dat betekent dat de verzelfstandiging duurder zal uitvallen dan directie en politiek Den Haag hebben gedacht. De verzelfstandigingsoperatie zelf loopt daarmee geen gevaar. Voorlopig zal het niet meer opleveren dan een, overigens zeer welkome, correctie op de arrogantie van het marktdenken bij directie en politiek, waarmee men dacht over de hoofden van klanten en van personeel heen een marktgericht dienstverlenend bedrijf te kunnen neerzetten.