Man en vrouw spreken af in een hotel ver buiten de grote stad. Zij is de vrouw van de officier van justitie, hij is de advocaat van de tegenpartij, een malafide vastgoedmagnaat. En nu staan ze hier tegenover elkaar in een provinciale hotelkamer met de gordijnen dicht. Het rauwe verlangen, de vretende schuld. Tot op dit moment was het leven haar gewoon gebeurd. Ze is, hoe ze dat in de scenariowereld noemen, ready for a change. Ze verandert van een verlegen, stille jonge vrouw in een sterke en begerende vrouw. Het leven was grijs, nu schittert het felblauw en fuchsia van de spanning, de leugens en het bedrog.
‘Personages die liegen zijn het meest interessant’, verklaart Frank Ketelaar (1960), scenarist en regisseur van de televisieserie Overspel. ‘Daar is het verhaal van de serie op gebaseerd. In drama heb je niets aan nobele, vriendelijke mensen. Om een serie spannend te maken, moet het dialoogniveau hoog zijn. En het principe van de dialoog is de leugen. In drama dan. Hoe mensen liegen, verraadt hoe zij zich werkelijk voelen. “Ik voel me heel goed, nee, er is echt niks aan de hand” – dan weet je natuurlijk meteen hoe het zit. Dan kom je dicht bij de waarheid. Door leugens in de dialogen te ontcijferen kom je als kijker steeds meer te weten.’
De door Ketelaar geschreven of geregisseerde series als De uitverkorene, Overspel en De prooi wonnen vele prijzen. ‘Een goede serie is als een doos met snoepjes. Je kunt er niet van afblijven. Plots is de doos leeg. Het grootste compliment is als mensen me vertellen: “Ik begon om negen uur ’s avonds met de eerste aflevering en om drie uur ’s nachts was ik nog steeds aan het kijken. Nog één aflevering, nog ééntje.”’ Een goede serie heeft als belangrijkste ingrediënt boeiende personages. De kijker moet van hen gaan houden. Door alle leugens en bedrog heen zien: dit is niet alleen overspel, dit is liefde. Een onmogelijke, maar daardoor niet minder ware, liefde. Constant zweeft de vraag bij de toeschouwer: is vreemdgaan dan wel te vergeven bij echte verliefdheid? Ketelaar speelt graag met de vooroordelen van de kijker. In elke serie kruipt het oog in de huid van diegene die ‘fout’ doet.
Is het een verschil, het schrijven en regisseren van een film of een serie? ‘Inhoudelijk niet zo. Het moet beide een sluitend verhaal zijn. Film heeft vooral een luxere schaal. Op televisie speelt een scène zich gewoon af in een huiskamer, in een film kan het Amstelhotel de setting zijn. Het uit zich ook in het aantal acteurs. Als er veel figuranten rondlopen is dat gewoon lekker, maar bij de televisie lachen ze je hard uit als je vraagt om tweehonderd figuranten.’ Een enorm puzzelwerk, zo omschrijft Ketelaar het maken van een serie. Hij bedenkt eerst het verhaal in grote lijnen en werkt daarna de individuele afleveringen uit, ‘dan komen de cliffhangers vanzelf’. In zijn eigen scènes herkent hij soms het werk van anderen, maar de grote jongens echt nadoen? Nee, niet bewust in ieder geval. ‘Al is er natuurlijk altijd wel iets te herkennen uit zo’n grandioos standaardwerk als The Sopranos.’
Opvallend genoeg noemt Ketelaar in zijn top-vijf geen Nederlandse series. Reden tot zorgen? ‘Ja, shit, helemaal de Nederlandse series vergeten te noemen. Totaal onbedoeld. Nederlandse series zijn juist heel divers, er is sprake van een ongekende bloei. Series zijn hip, er is ontzettend veel vraag naar.’
Dus nog even voor het nationalistische gevoel de goede Nederlandse series. ‘Penoza, Volgens Robert, Adam en Eva, Doris – vergeet ik nu niks? Anders zijn er weer mensen beledigd.’
De beste vijf series volgens Frank Ketelaar:
1. House of Cards. Deze serie heb ik net af gekeken, hup achter elkaar, zo verslavend was het. Fantastisch. Gemaakt door David Fincher, een van de beste regisseurs van dit moment. Het gaat over het gekonkel en de intriges in het Congres in Washington. Er wordt alleen maar in gelogen. Zie je, hoe meer leugen, hoe beter de serie. Het is vooral ook waanzinnig mooi gemaakt. En Kevin Spacey is een briljante acteur.
2. The West Wing. Dat lijkt sterk op House of Cards, wat ouder alleen. Het gaat over de Amerikaanse president en zijn staf. Geschreven door Aaron Sorkin, hij is hier totaal mee doorgebroken. Dit kan ik moeiteloos acht keer achter elkaar kijken. Wat het zo goed maakt? Het niveau van het dialoog. Het is erg snappy, de acteurs praten twee keer zo snel als normale mensen. Iedereen is buitengewoon gevat en slim. Dit werkt niet in alle series. Newsroom is ook van hem, daar werkt het trucje minder. Als de derde kantoorbediende ook al weer zo gevat is, dan wordt het gek. Maar toch, het feest van de dialoog dit.
3. The Sopranos. Dat is toch het standaardwerk om te noemen. Uniek omdat het tegelijkertijd een soap, thriller, comedy en nog meer genres is. Iedereen vindt het leuk, het mag in geen enkele dvd-kast ontbreken.
4. Friends, een oudje. Daar heb ik van genoten! Het knappe van die serie: er zijn zoveel seizoenen gemaakt maar het houdt het hoge niveau vast. Een sitcom in de allerklassiekste zin van het woord. In elke drie zinnen zit wel een rake grap. Comedy wordt vaak minder gewaardeerd maar het is moeilijker dan het maken van drama.
5. Cold Feet, een Britse serie. Destijds baanbrekend. Het gaat over drie stellen, allemaal in de dertig. Alle clichés van stellen in de dertig komen precies zoals je het zou verwachten langs, en toch is het ontzettend geestig. Invoelbaar, zo noem ik het. Door dialoog en spel en het spelen met verwachting.
De trailer van House of Cards: