Dat het VVD-Kamerlid Han ten Broeke gefascineerd is door de vijftig jaar geleden vermoorde Amerikaanse president John F. Kennedy is op zijn werkkamer op het Haagse Binnenhof al direct zichtbaar. Er hangt een foto van Kennedy naast die van twee van diens voorgangers. Het recent uitgekomen boek De laatste honderd dagen van JFK van de auteur Thurston Clarke ligt bij zijn bureau. En op een kastje staat een kopie van een schilderij van JFK, van de hand van Aaron Shikler: de president heeft het hoofd gebogen, zijn armen over elkaar. Het origineel hangt in het Witte Huis.

Ten Broeke is te jong om hem de vraag te kunnen stellen: waar was u toen Kennedy werd vermoord. De link die hij zelf legt met zijn geboortejaar en Kennedy is de landing op de maan in 1969. ‘Kennedy zei ooit de prachtige woorden: ‘We choose to go to the moon, in this decade… not because it is easy, but because it is hard!’

Ten Broeke’s belangstelling voor JFK begon met een bijzonder boek over de geschiedenis van de jaren zestig dat hij van zijn ouders kreeg rond zijn negende jaar. Het was een boek met – heel bijzonder voor die tijd – ook de mogelijkheid om geluidsfragmenten af te luisteren. Wat de generatie voor hem zich nog kon herinneren van die 22ste november 1963, de mededeling van de Amerikaanse tv-verslaggever ‘The president has been shot, the president has been shot’, zit bij Ten Broeke in het geheugen gegrift door dit boek uit zijn jeugd.

De laatste honderd dagen van JFK van Thurston Clarke komt bij Ten Broeke op 1 van het lijstje vijf beste boeken. ‘Ik lees persoonlijke dingen over JFK in dit boek die ik nog nooit eerder heb gelezen en ik heb best veel gelezen over hem. Er komt in dit boek goed naar voren wat hem dreef, dat laatste jaar van zijn presidentschap. Je ziet hem uitgroeien van een jonge, oppervlakkige, charismatische en ietwat weifelachtige president tot een man met een missie.’

Volgens Ten Broeke heeft auteur Thurston op een goede manier twee sporen weten te combineren die voor die groei belangrijk zijn geweest. Dat Kennedy een verdrag over nucleaire wapens wist te sluiten, de Limited Test Ban Treaty, en zo aan het begin van het einde van de bewapeningswedloop heeft gestaan is volgens Ten Broeke de ene grote verworvenheid. ‘De ervaringen in Laos, Bay of Pigs en Cuba vormen, zo maakt dit boek duidelijk, de opmaat voor zijn grootste prestatie, dat verdrag. Je krijgt in dit boek ook gevoel voor de haast die Kennedy leek te voelen om geschiedenis te schrijven. De speech die ik misschien nog wel beter vind dan zijn inaugurale speech of de Ich bin ein Berliner-speech is de zogenoemde Peace-speech die hij op 10 juni 1963 hield voor de American University.’

De andere verworvenheid die Clarke in zijn boek goed naar voren laat komen, is volgens Ten Broeke de wijze waarop JFK zich na de I have a dream-speech van Martin Luther King ging inzetten voor de burgerrechten. ‘Kennedy was misschien een opportunist, maar hij maakte in het licht van de geschiedenis de goede keuzes toen het erop aankwam. Dat heeft van hem een groot president gemaakt.’

Op 2 staat het in 1956 verschenen boek Profiles in Courage dat JFK zelf schreef toen hij ziek was. ‘Het is eigenlijk een dodelijk saai boek. Het zijn profielen van acht senatoren zoals Kennedy zelf was toen hij het schreef, handige kerels, opportunistisch maar die op een cruciaal moment in hun carrière, toen het er echt op aankwam, een moedige keuze maakten en helden werden.’

Volgens Ten Broeke heeft de vroegere presidentsvrouw Eleanor Roosevelt ooit over JFK gezegd dat ze wilde dat hij een klein beetje meer moed had en een beetje minder profiel. ‘Maar in de keuze voor juist deze acht senatoren zit al de belofte van Kennedy zelf… aan zichzelf’, denkt Ten Broeke.

Op 3 komt Kennedy van Ted Sorensen, een boek dat in 1965 verscheen. Ten Broeke vindt deze biografie nog meer de moeite waard dan de klassieker van Arthur M. Schlesinger, de Duizend dagen van President John F. Kennedy. Sorensen was een intimus van Kennedy, tekstschrijver en fan. Kennedy, zo weet Ten Broeke, heeft Sorensen ooit zijn intellectual bloodbank genoemd.

Op 4 staat het in 1997 verschenen The Dark Side of Camelot van Seymour Hersh dat Ten Broeke weet te waarderen omdat het als eerste gaat over de schaduwzijde van de Amerikaanse koninklijke familie, zoals de Kennedy’s wel werden genoemd, en over ‘deze ook zeer feilbare president’.

Op plaats 5 ten slotte komt A Question of Character: A Life of John F. Kennedy, van de auteur Richard Reeves. Volgens Ten Broeke beschrijft Reeves in dit in 1991 verschenen boek de uitersten in het karakter van de man, enerzijds de geëngageerde president, anderzijds de onverschillige mens die hij ook was. ‘Het is noodzakelijk de held af en toe van zijn voetstuk te stoten, maar daarna blijft hij staan, wat mij betreft.’

Meer over Kennedy in De Groene
Vijftig jaar na de moord op John F. Kennedy onderzoekt De Groene in drie artikelen hoe deze schokkende gebeurtenis doorwerkte in de Amerikaanse cultuur. Lees: Rutger van der Hoeven over Kennedy het personage, Frans Verhagen over zijn gemankeerde presidentschap, en Joost de Vries over het trauma van Kennedy’s dood.

Literair tijdschrift De Gids organiseert deze week een avond over Kennedy.