‘Belangrijk voor een goede persfoto is in de eerste plaats het moment, en wat de foto je vertelt over dat moment’, vertelt Anis. ‘Wanneer iemand met een slechte camera op zijn telefoon een moment weet te vangen waar geen andere camera bij is, kan dat nog steeds een goede persfoto zijn. Het bijzondere aan een goede persfoto is dat hij niet gecontroleerd is. Je kunt dat ene moment niet herhalen.’ Verder is de compositie erg belangrijk, zegt hij: ‘Je beoordeelt een foto uiteindelijk, net als andere soorten foto’s, op het artistieke aspect. Een foto met een betere compositie is een betere persfoto.’
Bij een goede persfoto speelt echter ook de ethiek van de fotograaf een rol, vindt Anis: ‘Een foto kan misleidend zijn. Met bepaalde technieken kan een mensenmassa bijvoorbeeld veel groter lijken op een foto. Van essentieel belang is daarom het bijschrift; het schrijven van een goede caption is een kerntaak van de fotojournalist. Daarin komt zijn verantwoordelijkheid naar boven.’ De fotojournalist hoort niet bij de ene of de andere partij, zegt hij. ‘Ik hoor bij wat ik zie. Je kunt slechts laten zien wat er is, op de foto die je maakt.’ Daarin verschilt de fotograaf ook van de journalist. ‘Het is moeilijker de werkelijkheid te verdraaien met een foto dan met woorden.’
Hoe belangrijk die verantwoordelijkheid is, was volgens Anis te zien tijdens de Arabische lente en de nasleep daarvan: ‘De rol van beelden in revoluties is enorm. Foto’s zijn vaak doorslaggevend geweest; ze hebben de revolutie mogelijk gemaakt. Een foto op Facebook kan een heel volk bewegen.’ Dit is net zo nuttig als gevaarlijk, benadrukt hij: ‘Veel bewegingen misbruiken foto’s door ze uit hun context te halen bijvoorbeeld. Dit is veel gebeurd de afgelopen jaren, bij verschillende partijen.’ Hij zou dan ook het liefst een gecontroleerde, maar vrije pers zien in Egypte. ‘In Egypte is er geen echte vrijheid van meningsuiting. De kranten worden heel goed in de gaten gehouden door de overheid. Heel veel foto’s die je bij ze aanlevert weigeren ze te publiceren. Ze willen vaak geen sympathieën opwekken voor bepaalde bevolkingsgroepen.’
Ook de krant waar jij voor schrijft (al-Shorouk)?
‘Zeker.’
Dat is wel minder erg in het tijdperk van de sociale media, vindt hij. ‘Je hoeft je niet meer af te vragen wie je foto gaat publiceren, je kunt hem zo op internet zetten en hem aan de hele wereld laten zien. In een land als Egypte is dat heel bijzonder.’
Goran Tomasevic (Reuters), 2011 (bovenste foto)
Een volgorde voor de foto’s kan Anis niet kiezen, maar toch wijst hij deze foto aan, van omstreeks het begin van de revolutie in 2011. ‘Deze foto staat wat mij betreft voor de revolutie. Het vuur, als een explosie, beeldt het losbarsten van de opstanden na jaren onvrijheid en armoede uit.’Amr Nabil (AP), 2013
‘Bij deze foto gaat het niet zozeer om het moment, maar om het feit dat het hele Tahrirplein vol stond. Dat was uniek. Voorheen gingen mensen nooit met zulke aantallen de straat op. Het plein was gevuld met mensen van alle bevolkingsgroepen. Dat was op zich al een unieke gebeurtenis.’Onbekend (Reuters), 2012
Een andere unieke gebeurtenis was volgens Anis de arrestatie van president Moebarak. ‘Deze foto laat zoiets bijzonders zien. Moebarak is dertig jaar president geweest. Alleen al het idee van hem in de gevangenis was ondenkbaar: hij was de eerste Arabische leider bij wie dat gebeurde.’Ahmed Abdelatif (AP), 2012 (eerste foto)
Het onderwerp van de vierde foto is minder groots in het nieuws geweest, maar niet minder belangrijk, volgens Anis: de positie van vrouwen in de Egyptische maatschappij. De fotoserie in kwestie werd genomen nadat verschillende groepen zogeheten sit ins hadden gehouden, geweldloze protesten tegen het geweld en de seksuele intimidatie waar Egyptische vrouwen veel mee te maken hebben. Deze specifieke foto laat tieners zien die op straat vrouwen lastigvallen. ‘De situatie verbetert al wel, maar vrouwen worden nog steeds onderdrukt.’
5.Mosa’ab Elshamy , 2013
‘Iconisch’, zo noemt Anis de vijfde foto. Deze laat pro-Morsi-demonstranten zien na een treffen met de politie. ‘De islamisten hebben mensen verloren, dat zie je in beeld. Maar iedereen heeft bekenden of familieleden verloren. Kopten, islamisten, jonge mensen, oude mensen. Iedereen heeft geleden, iedereen heeft bekenden of familieleden verloren. Deze foto toont wat het werkelijk betekent om iemand te verliezen.’
- Roger Anis, 2012
Of een zesde foto nog mocht. ‘Ik kon er echt geen vijf kiezen, er zijn zo veel goede foto’s; zoveel bijzondere momenten.’ De foto die hij laat zien maakte hij zelf. Deze laat president Morsi zien na zijn verkiezingsoverwinning. ‘Morsi was de eerste verkozen president van het land; de winnaar van wat je de eerste democratische verkiezing van Egypte zou kunnen noemen. Dat was iets compleet nieuws.’ De foto staat volgens Anis niet alleen voor Morsi’s overwinning: ‘Hij staat ook voor alles eromheen: het stemmen, de drukte bij de stembureaus, het wachten tot de stemmen geteld zijn. Het was een mijlpaal in de geschiedenis van het land.’