Seks met minderjarigen op de achterbank van de dienstauto, tijdens feestjes en werkreizen in Turkije, het bezoeken van een homobar in Praag waar jonge schandknapen zich aanbieden – al jaren gonzen er geruchten over de voormalige directeur-generaal van Justitie. Maar de vermoedens zijn nooit hardgemaakt; ze zijn gebaseerd op horen zeggen en op verklaringen zonder ondersteunend bewijs. Onderzoeken door het OM, de Rijksrecherche en de aivd hebben nooit geleid tot strafrechtelijke vervolging. In 2008 en 2010 deden twee Turkse mannen vergeefs aangifte van verkrachting door Demmink in de periode dat zij beiden nog minderjarig waren.
Ondertussen klom Demmink op de carrièreladder omhoog tot secretaris-generaal, de machtigste man na de minister. En Justitie reageerde op de aantijgingen puur juridisch: iemand is onschuldig tot het tegendeel is bewezen. Het adagium van een rechtsstaat hanteerde ze, terecht, ook voor zichzelf. Donner zei zelfs: ‘Er is geen spoor van rook, laat staan dat er vuur is’, en Opstelten stelde: ‘Het was niks, het is niks en het wordt niks.’ Dit soort geïrriteerde uitspraken werkten bij complotdenkers als een rode lap op een stier. Gaat de sg vrijuit omdat hij boven de wet staat? Worden verdenkingen in de doofpot gestopt omdat hij te veel weet? De beklaagde zelf hield de kaken stijf op elkaar en liet via zijn advocaat weten dat het allemaal ‘kwaadaardige borrelpraat’ was.
Met die formele houding heeft het ministerie zichzelf in de vingers gesneden. De media en vooral ook social media bleven beuken, de kwestie is uitgelopen op een trial by media: iemand is schuldig totdat het tegendeel is bewezen. De sg ging in 2012 met pensioen, de speculaties werden weer een stukje heviger. Het OM begon, op last van het hof in Arnhem, een strafrechtelijk onderzoek naar verdenkingen van verkrachting door Demmink van de twee Turkse mannen. Nadat in een civiele procedure op verzoek van Stichting De Roestige Spijker elf getuigen onder ede zijn gehoord, stelt het OM nu dat er ‘signalen zijn van mogelijk misbruik’ en heeft aangekondigd het onderzoek uit te breiden. Er is wel degelijk rook, ‘de zaak’ krijgt een vervolg.
Als de rechter straks schuld kan bewijzen, tast dat het rechtsgevoel diep aan en hebben meer mensen dan alleen Demmink een dik probleem. Gaat hij vrijuit – en die kans is groot –, dan zal het gevoel over old boys die elkaar beschermen, blijven doorsluimeren. Joris zal die draak nooit kunnen bestrijden.
Eén ding staat vast: Justitie is niet meegegaan met de veranderende samenleving. De geruchten begonnen in een tijd dat het privé-leven van gezagsdragers er nauwelijks toe deed. Tenzij het ging om strafbare feiten. Inmiddels ligt het bijna omgekeerd, media maken en breken mensen in openbare functies op basis van de persoonlijke doopceel. Desondanks bleef de opstelling van het ministerie ‘ouderwets’: Demmink gold als een scherpzinnige jurist, als iemand met enorme ervaring en kennis. Zijn seksuele voorkeur, wat hij uitspookte in bordelen, zijn relatie met een pornoster – hij moest het allemaal zelf weten. Tenzij het ging om strafbare feiten. Die houding van Justitie is te prijzen, maar onhoudbaar gebleken. Dat is op zichzelf treurig genoeg.