De Zwitserse Volkspartij (SVP) is al twintig jaar ongekend populair vanwege haar gevecht tegen de uitwassen van de islam. De SVP-parlementariër Walter Wobmann initieerde hier met andere leden van het Egerkinger Comité – een rechtse en nationalistische denktank – een referendum over een minarettenverbod. Op 29 november 2009 sprak 57,5 procent van de Zwitsers zich uit voor een verbod op minaretten.

We treffen elkaar in zijn kanton Solothurn, waar hij al decennia woont. ‘Wij zijn Zwitsers en bepalen ons eigen lot met volksraadplegingen’, zegt Wobmann, die vindt dat minaretten een symbool zijn van de extreme islam. ‘Nergens in de koran staat dat een moskee een minaret moet hebben. In Zwitserland doen we er dus niet aan.’

Anno 2018 is Wobmann opnieuw in de weer. Deze keer om een volksraadpleging over een boerkaverbod voor elkaar te krijgen. ‘In de landen om ons heen, Frankrijk en Italië voorop, is er al jaren een vermommingsverbod. Ook in Oostenrijk is het nu zo ver. Waarom zouden wij in Zwitserland dan achterblijven?’

‘In Zwitserland kennen we één kanton met een dergelijk verbod en dat is Ticino, het Italiaanstalige kanton’, vertelt hij in zijn dorp Gretzenbach. ‘Daar kregen ze veel zwaar gesluierde vrouwen uit de Golfstaten over de vloer, maar er wonen ook vrouwen die dagelijks een boerka of nikaab dragen.’ Mogelijk keken de Italiaanstaligen ook naar buurland Italië, waar al jarenlang een dergelijk verbod nageleefd wordt. ‘In Zwitserland communiceren we openlijk met elkaar. Dit betekent dat iemand zijn gezicht moet laten zien. We vinden dat we in ons cultuurgebied open moeten communiceren.’

Er kwam een referendum in Ticino en ongeveer tweederde stemde voor een verbod op gezichtsbedekkende kleding. Sinds de zomer van 2016 is het verbod van kracht. De bondsraad – de Zwitserse regering – heeft het sindsdien zo gelaten en zegt dat alle 26 kantons zelf mogen bepalen of ze een boerkaverbod willen. Volgens Wobmann is dat onwerkbaar: ‘Wij van het Egerkinger Comité vinden dat een verhullingsverbod er in heel Zwitserland moet komen. Zo’n verbod geldt niet alleen voor moslima’s, maar ook voor hooligans of demonstranten. Omdat we het zo belangrijk vinden, hebben we een referendum aangevraagd.’ Intussen heeft het Comité de meer dan honderdduizend benodigde handtekeningen binnen en ligt het verzoek bij de bondsraad. Voor het einde van het jaar komt de bondsraad met een mogelijk tegenvoorstel. Als dit voorstel de initiatiefnemers voldoende tegemoet komt, gaat het referendum niet door. Volgens kenners zijn de reguliere Zwitserse partijen bang voor stemmenwinst voor de SVP bij de verkiezingen van 2019 als het tot een boerkareferendum komt. ‘Mijn partij, de SVP, heeft twee leden in de bondsraad’, zegt Wobmann, ‘maar die zijn daar niet alleen. Het is een brede coalitie met linkse en rechtse partijen. Er komt een tegenvoorstel, maar hoe dat eruit zal zien, weten we niet. Vervolgens verwacht ik dat ze een volksraadpleging zullen plannen na de verkiezingen van eind 2019.’

Uit onderzoek blijkt dat er slechts enkele tientallen vrouwen met boerka’s en nikaabs in het Alpenland wonen. Is een boerkaverbod geen symboolpolitiek? ‘Nee, dat is het zeker niet’, vindt Wobmann. Er zijn nu misschien weinig vrouwen met gezichtsverhullende kleding, maar gezien de aard van de extreme islam kunnen het er in de toekomst veel meer worden. ‘Onderschat de extremistische islam en het salafisme niet, want die willen zaken als de boerka of de nikaab alleen maar uitbreiden. Ik moet er niet aan denken in een Zwitserland te leven waar steeds meer vrouwen hun gezicht niet mogen laten zien. We moeten een grens trekken en wel nu. Kijk naar Frankrijk, waar er tienduizenden van dit soort vrouwen rondlopen. Daar heeft de regering veel meer moeite gehad om een verbod door te voeren. In Zwitserland moeten we dat soort toestanden voor zijn. Dat doen we door nu te zeggen: tot hier en niet verder.’

Maar hebben vrouwen niet het recht om te dragen wat ze willen? ‘Het gaat mij om transparantie en persoonlijkheid’, antwoordt de SVP-politicus. ‘Dat is de vrijheid die wij kennen. Bovendien vraag ik me af of de meeste van deze vrouwen wel de individuele vrijheid hebben om te kiezen of ze een boerka willen dragen. De meesten zijn bang om er géén te dragen. Die gezichtsverhullende doeken horen ook niet bij onze bergcultuur, maar in die van de woestijn.’ Hij benadrukt de Zwitserse methode van de referenda. ‘Als we een volksraadpleging organiseren en de meerderheid van de Zwitsers is tegen gezichtsverhullende kleding, dan is dat recht op democratische wijze afgestemd. Zo zijn de regels en wetten van ons land. Met het minarettenverbod hebben we ook gezegd: “Dit zijn de regels en daarmee uit.”’

Deze blogreeks wordt mede mogelijk gemaakt door Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten.