Op deze website kan iedereen een onderzoeksvoorstel lanceren en vervolgens trachten de financiering rond te krijgen met behulp van individuele giften van geïnteresseerde burgers. In tijden van economische crisis, die ook de wetenschappelijke wereld hard treft, is dit een lofwaardig en veelbelovend initiatief. Het biedt wetenschappers de mogelijkheid om geld op te halen voor onderzoek dat niet (meer) via de gebruikelijke manier gefinancierd wordt.
iamscientist is sterk te vergelijken met Kickstarter.com. Op deze website kan geld worden opgehaald voor projecten variërend van producten en apps tot boeken en documentaires. Iedereen kan daarbij een geldbedrag doneren tot een bepaald bedrag is bereikt waarna het project echt van start kan gaan. Wordt deze drempel niet gehaald, dan krijgt het project niets. Sommige projecten hebben meer dan een miljoen dollar opgehaald of hebben donaties gehad van meer dan dertienduizend personen. Kickstarter is inmiddels een begrip en een succes. iamscientist heeft dit concept bijna één op één gekopieerd inclusief de beloningsstructuur die afhankelijk is van de hoogte van de donatie. Voor tien dollar krijg je bijvoorbeeld een persoonlijke dankjewel-e-mail, en voor 250 dollar een rondleiding op het betreffende lab. Echt interessant wordt het bij de hogere bedragen: voor vijfhonderd dollar krijg je een telefonisch consult van een uur met de onderzoeker en voor vijftigduizend dollar een optie op een patent mocht het onderzoek dat voortbrengen.
Deze manier van geld inzamelen wordt crowdfunding genoemd. Crowdfunding is een variant op het fenomeen crowdsourcing, het uitbesteden van taken via internet aan het grote publiek, dat momenteel aan een opmars bezig is binnen de wetenschap. Er zijn verschillende initiatieven waarbij wetenschappers hun studie ‘crowdsourcen’. Op de website van Genomera bijvoorbeeld kunnen onderzoekers projectvoorstellen doen en personen vragen om de studie met eigen middelen uit te voeren. Meestal gaat het nog om simpele hypotheses, zoals de studie met de titel Butter Mind die de hypothese testte dat boter personen slimmer maakt. Deelnemers werd gevraagd om een periode een bepaalde hoeveelheid boter, kokosnootolie (als controle) of niets op hun boterham te eten en daarna een wiskundige test op internet in te vullen waarbij de reactietijd werd gemeten. De uiteindelijke conclusie van deze studie was dat boter significant de reactietijd verbetert en kokosnootolie niet. Genomera en het verwante DIY-genomics voeren daarnaast ook serieuzere klinische studies uit die worden begeleid door een medisch-ethische commissie die beoordeelt of een studie aan de regelgeving voldoet.
Initiatieven als iamscientist en Genomera hebben de potentie een belangrijke factor binnen de wetenschap te gaan worden. Het grote publiek – the crowd – kan meer invloed uitoefenen op welk onderzoek uitgevoerd moet worden. Dat kan betekenen dat ook controversieel onderzoek aan bod komt. Misschien is dat juist een goede remedie tegen complottheorieën. Vooralsnog zijn de studies op Genomera vrij simpel en is het aantal deelnemers nog beperkt. Hetzelfde geldt voor het prille iamscientist: nog geen enkele studie is volledig gefinancierd. Democratisch en transparant is het allemaal wel. Geen directe invloed van bedrijven en geen sturing door de overheid richting directe toepassing. Het is te hopen dat er een paar mooie fundamentele onderzoeken verschijnen die onderzoekers letterlijk weten te verkopen aan het grote publiek.
Beeld: Femke van Heerikhuizen