ZES EURO
‘RAWAGEDE’ HERDACHT
BOLONGSARI – In Indonesië vond dinsdag de herdenking plaats van de massamoord in het Javaanse dorpje Rawagede. Op 9 december 1947 executeerden Nederlandse militairen daar een groot aantal mannen. Volgens de Indonesiërs waren het er 431. De officiële Nederlandse lezing houdt het totale dodental op 150, waarvan ‘ongeveer twintig’ werden geëxecuteerd. Uit een document waaruit De Groene Amsterdammer eerder citeerde, blijkt echter dat het gaat om ongeveer honderd tot 120 liquidaties.
Ook de Nederlandse ambassadeur Nikolaos van Dam was een van de sprekers tijdens de drukbezochte herdenkingsceremonie. Het was de eerste keer dat de hoogste Nederlandse vertegenwoordiger in Indonesië de herdenking bijwoonde. SP-Kamerlid Harry van Bommel eiste vorige maand middels een motie Van Dams aanwezigheid. Een nipte Kamermeerderheid stemde voor.
De Nederlandse ambassadeur was op eigen initiatief ook wel naar Rawagede (dat inmiddels Bolongsari heet) gekomen, vertelde hij dinsdag. ‘Als er een gelegenheid is voor verzoening, moet je die aangrijpen’, sprak een transpirerende Van Dam, die ook verklaarde ‘niets tegen een nieuw onderzoek naar de Rawagede-affaire te hebben’. Ook wenste hij dat Nederland eerder spijt had betuigd over de ‘excessen’ in Indonesië. ‘Het heeft zestig jaar geduurd. Dat is heel lang. Wat mij betreft was het bij de soevereiniteitsoverdracht gebeurd.’
De komst van de ambassadeur leek nog het belangrijkst voor de oude dorpelingen in Rawagede. ‘Als iemand vanuit Nederland zijn excuses wil aanbieden, doet het me niets. Diegene moet naar me toe komen. En mij persoonlijk zijn excuses aanbieden. Dan kan ik hem vergeven,’ vertelt de 85-jarige Saih bin Sakam, de enige overlevende van de slachting. Zwaargewond kon hij op die bewuste dinsdag 9 december 1947 wegkruipen onder een stapel dode lichamen. Hij moest zijn vader er achterlaten.
Saih bin Sakam en negen weduwen uit Rawagede schakelden in september advocaat Gerrit Jan Pulles in. Ze stelden de Nederlandse regering aansprakelijk voor de moorden. Inmiddels heeft de landsadvocaat verklaard dat vorderingen van nabestaanden verjaard zijn. Maar de slachtoffers zijn wel uitgenodigd om in gesprek te treden over de bloedige gebeurtenis. Ook ambassadeur Van Dam kon dinsdag niet uitleggen wat dit in de praktijk inhoudt.
Het verjaringsargument van de landsadvocaat wekte woede en verontwaardiging bij het Comité Nederlandse Ereschulden. ‘Er zijn drie soorten misdaden die in het internationale recht nooit kunnen verjaren: genocide, crimes against humanity en warcrimes’, zegt voorzitter Batara Hutagalung: ‘De genocide in Armenië is ook nog steeds een heet onderwerp in Europa. Daar is toch ook geen sprake van verjaring?’ Compensatiegelden van de Nederlandse regering waren er dinsdag niet. Wel was er het nieuws van een schenking van vijfduizend euro van de Nederlandse stichting Eerlijk Delen. Die zal het geld verdelen onder de tien Rawagede-slachtoffers. Ook kregen zij een geschenkentas van de gemeente Bolongsari, met daarin een envelop met compensatiegeld. Inhoud: tachtigduizend roepia, omgerekend zes euro.
JAN LEPELTAK
UIT DE KLUITEN GEWASSEN
DE NIEUWE PERSVRIJHEID IN CHINA
PEKING – Een gemiste kans? Of een zaak die toch nooit gewonnen had kunnen worden? Die vraag spookt correspondent Tom van de Weghe van de Vlaamse omroep VRT de laatste tijd door het hoofd. ‘Slaap slecht’, zegt hij. ‘Pieker veel.’ Van de Weghe onderging twee weken geleden het lot dat ook waaghalzerige Chinese journalisten aan den lijve ervaren. Tijdens een aidsreportage in de provincie Henan werden hij en zijn twee assistenten door een politieknokploeg afgerost.
Bekend verhaal eigenlijk: zo’n tien jaar geleden besmetten mobiele bloedbanken duizenden mensen in de provincie. De term ‘Chinese aidsdorpen’ werd wereldwijd een gevleugelde term. Dat voldongen feit lijkt nog altijd niet tot de lokale overheden te zijn doorgedrongen. Om het schandaal alsnog te doen verdwijnen, wordt iedere vreemdeling die ook maar in de verste verte op een journalist lijkt door bijklussende politiemannen in elkaar gemept. Chinezen die alsnog met een verhaal weten te ontsnappen, worden zelfs tot in hun verre woonplaatsen geterroriseerd.
Peking is niet blij met die situatie, om het zacht te zeggen. Na de Olympische Spelen beloofde de centrale overheid met de hand op het hart dat de tijdelijk ingestelde relatieve mediavrijheid voor buitenlanders zou worden gehandhaafd, met vrij reizen door het hele land (buiten Tibet natuurlijk) en de mogelijkheid wie dan ook te interviewen.
Mooie aanleiding dus om eens flink de bezem door varkensstal Henan te halen, zou je denken. Geweld tegen de altijd al geknechte Chinese media is één ding, een internationale rel is iets heel anders. De Chinese ambassadeur werd op het matje geroepen en de Belgische ambassade ging in Peking vlijtig aan de slag.
Resultaat? Helemaal niks. Peking beloofde de zaak nader te bekijken. Maar al een paar uur later meldde het staatspersbureau Xinhua dat een voorlopig onderzoek alweer was afgesloten. Aidsslachtoffers die zich zorgen maakten over hun buitenlandse ‘imago’ zouden de Vlamingen het werken onmogelijk hebben gemaakt. Die suggestie wordt door Van de Weghe weggehoond: ‘Dat waren dan wel erg uit de kluiten gewassen aidspatiënten. Heel gezond en reuze getraind.’
De VRT-man denkt ondertussen de ware reden voor de koele reactie begrepen te hebben. China en de EU zijn de laatste weken verwikkeld in een mini-Koude Oorlog. Peking voelt geen enkele drang Europeanen ter wille te zijn. De dalai lama en premier Yves Leterme ontmoetten elkaar vorige week en de Belgische ambassadeur kreeg ogenblikkelijk Pekings woede over zich uitgestort. ‘De rel heeft de situatie niet verbeterd’, zegt Van de Weghe. ‘Mijn zaak valt tussen stoelen en banken. Dat heeft de ambassade me heel duidelijk gemaakt.’
ANNE MEYDAM
CYNISCHE PORNO
VERENIGD RUSLAND
VERSUS PORNOSTERREN
SINT-PETERSBURG – Wat is pornografie? Na jarenlange discussies lijkt de pro-Kremlinpartij Verenigd Rusland eruit: ‘Onder pornografie worden verstaan naturalistische, cynische afbeeldingen van de geslachtsdaad en gedetailleerd vertoon van naakte, menselijke genitaliën tijdens seksueel contact, met als doel het seksuele instinct van een onbekende cirkel personen op te winden zonder enig artistiek of verlichtend doel.’ Een hele mond vol. In de lente van 2009 is het de bedoeling dat deze definitie het wetboek ingaat, zodat pornoproducenten niet langer door de mazen van het huidige pornoverbod ontsnappen. De kans dat de wet aangenomen wordt, is groot. Verenigd Rusland heeft na de verkiezingen van vorig jaar namelijk een tweederde meerderheid in de Doema.
In Sint-Petersburg – van oudsher de meest progressieve stad van Rusland – laten lokale pornosterren zich niet bang maken. ‘De nieuwe definitie verandert niets aan de adult business. Er zijn namelijk geen experts die onderscheid kunnen maken tussen erotiek en pornografie. De enige deskundige op dit gebied in ons land is Bob Jack, die Rusland vertegenwoordigt op de pornofestivals in Barcelona en Portugal’, vertelt actrice Tanya Tanya, voorheen getrouwd met de Russische pornoproducent Jack. Jack is eigenaar van de succesvolle Tanya Tanya Film studio, vernoemd naar zijn blonde ex. ‘Hij maakt als enige “gelegaliseerde” pornofilms in Rusland’, aldus Tanya Tanya.
Tegenwoordig heeft de pornobaas een nieuw liefje, Sambuca is haar artiestennaam. Volgens Sambuca slaat pornografie allerminst op de films waarin zij speelt: ‘In de Russische straattaal staat het woord pornografie voor iets van lage kwaliteit en smakeloosheid. Daarom denk ik dat pornografie juist duidt op Russische estrada en televisieseries waarin het ontbreekt aan kwaliteit en smaak en niet op de films van Jack. Dat is echte cinema.’
Het is een publiek geheim dat de Russische porno-industrie grotendeels drijft op connecties. Dit verklaart de openlijke verkoop van keiharde porno op Russische markten, waar nietsverhullende films in de etalage staan. Zo’n 25 miljoen dollar gaat er jaarlijks in de officieel verboden Russische pornobusiness om. Hoewel de industrie een gewichtige rij tegenstanders tegenover zich vindt, variërend van prominente parlementsleden en burgemeesters tot de pro-Kremlinjongerenbeweging Nasji, blijft de dreiging vooral bij woorden. De nieuwste film van Tanya Tanya Film studio, Amazons Prefer Vikings, is inmiddels een groot verkoopsucces op internet. ‘De meeste deelnemers aan deze film werden bekende mediapersonages in Rusland’, zegt een trotse Tanya Tanya, die zelf meespeelt.
Conservatieve krachten vrezen dat de nieuwe definitie van pornografie nog te veel ruimte biedt aan producenten. Op de nieuwssite infox.ru spreekt Ljoedmila Stebenkova van de Moskouse gezondheidscommissie haar zorgen uit, want experts zouden zich in de toekomst wel eens kunnen gaan buigen over de vraag of seksfilms al dan niet voor artistieke doeleinden gemaakt zijn. Voer voor advocaten dus. Het woordje cynisch mag er wat haar betreft direct uit. ‘Dat heeft absoluut geen betekenis.’
IVO PERTIJS
NAZI’S MET STENGUNS
CRIMINALITEIT IN ZUID-AFRIKA
JOHANNESBURG – De straat is verontrust. ‘Misdaad escaleert, ook hier’, zegt onze street leader Carey, van nummer 7. Ze geeft twee recente voorbeelden: een autokaping en een gewapende inbraak. We zitten vlak voor de zomervakantie. Johannesburg stroomt straks leeg, en de criminelen hebben vrij spel. Het is kortom tijd om na ruim twee jaar oeverloos vergaderen spijkers met koppen te slaan. Daarom hebben Carey en Nick een vergadering bijeen geroepen, alleen voor ons blok, om zeven uur ’s avonds bij hen thuis.
We zitten op plastic stoeltjes, wachtend op de rest. Nicola van nummer 14 en Caroline van nummer 9 zijn het er onderwijl roerend over eens dat het perkje buiten Davids huis, die journalist van nummer 16, er werkelijk vreselijk uitziet. ‘Mijn klanten schrikken zich dood als ze aan komen rijden’, zegt Nicola, die als traumapsycholoog een praktijk aan huis heeft. De anderen beamen dit. Perkjes horen er netjes onderhouden uit te zien, ook buiten de hoge muren met de elektrische bedrading.
Tegen half negen is iedereen er. De ene na de andere fles wijn wordt opengetrokken. Arthur van nummer 14 trakteert zichzelf op grote bellen. Carey neemt het woord. Het plan van een street watch met vrijwilligers is mislukt, zegt ze. Daarom moet er een nieuw initiatief komen, want, zoals gezegd, ‘misdaad escaleert’. Ja, roept de alleenstaande moeder van nummer 12. ‘De veiligheid van mijn kinderen is niet onderhandelbaar!’ We knikken begripvol.
Carey’s voorstel is daarom om net als het nabijgelegen Parkview gebruik te maken van de diensten van 24/7, een van de tientallen beveiligingsbedrijven. Bij 24/7 krijg je de garantie dat er drie auto’s door de wijk patrouilleren die zeker één keer per uur langs jouw huis rijden. Daarnaast installeren ze een alarmsysteem met panic buttons in je huis en is er een sms-systeem dat bij onraad waarschuwt. Het totaalpakket kost zo’n zestig euro per maand.
Dan vraagt Arthur van nummer 14 het woord. Hij schenkt nog eens bij en zegt dan dat hij een ander beveiligingsbedrijf op het oog heeft: CCS. Die hebben het naburige Greenside nagenoeg misdaadvrij gemaakt. ‘Die gasten dragen stenguns, niet van die lullige pistolen.’ Het zijn volgens Arthur ex-militairen en lui die voor diverse veiligheidsdiensten van het apartheidsregime werkten. ‘Op die Dutchmen (Afrikaners – fdv) kun je bouwen’, zegt hij.
De rest voelt toch meer voor de rapid reaction force van 24/7 dan voor ‘nazi’s met stenguns’. Arthur haalt zijn schouders op. Hij wankelt een beetje. Hij blijft maar praten. ‘En als jullie denken dat de misdaad erger wordt, dan houden jullie jezelf voor de gek’, beëindigt hij zijn betoog met licht dubbele tong. Niemand heeft de lust of energie om hem te corrigeren. Het wordt 24/7.
FRED DE VRIES
NUTTIGE TRADITIE
ONAFHANKELIJKHEID VAN HET BRITSE PARLEMENT
LONDEN – Het ceremoniële hoogtepunt bij de jaarlijkse opening van het Britse parlement was ook vorige week wederom het moment waarop de Lagerhuisdeur wordt dichtgesmeten in het gezicht van de Black Rod, de officier van de koningin en ordehandhaver van het Hogerhuis. Dit ritueel, stammend uit de dagen van Karel I, symboliseert de onafhankelijkheid van de volksvertegenwoordiging. Echter, een week eerder was een antiterreureenheid van de politie bijkans met thee en scones onthaald, toen men het kantoor van het Conservatieve Kamerlid Damian Green wilde doorzoeken. Tegelijkertijd werd de woning van deze schaduwminister van Binnenlandse Zaken overhoop gehaald, waarbij zelfs oude liefdesbrieven werden meegenomen.
Green, die negen uur op het politiebureau moest doorbrengen en op borg vrij is, wordt ervan beschuldigd vertrouwelijke gegevens te hebben geopenbaard. Het gaat om informatie over schandalen op het ministerie van Binnenlandse Zaken, die hij via een klokkenluider kreeg toegespeeld. Zo bracht Green de minister in moeilijkheden door uit betrouwbare bron te melden dat illegale immigranten het departement schoonmaken. De reactie van de politie is geen verrassing, omdat het gepolitiseerde politiekorps de laatste jaren veel invloed en macht heeft gekregen binnen regeringskringen. Bij vrijwel elke persconferentie van minister van Binnenlandse Zaken Jacqui Smith schuift de politie aan. Smith houdt vol dat ze op voorhand niets wist van Greens arrestatie. Ze zwolg zo in haar onwetendheid dat een journalist de minister vergeleek met Lady Bracknell, die in Oscar Wilde’s The Importance of Being Earnest prat gaat op haar gebrek aan kennis.
De cruciale vraag was hoe de politie zomaar Greens kantoor in Westminster kon binnenwandelen. Waarom heeft Kamervoorzitter Michael Martin niet ingegrepen? Tijdens het eerste parlementaire debat van het jaar verklaarde Martin, die in vergelijking met zijn voorgangster Betty Boothroyd zwak, fraudegevoelig en partijdig is, niet te hebben geweten dat de politie geen huiszoekingsbevel bij zich droeg. Sterker, niemand van zijn kantoor had daarnaar gevraagd. Hij schoof de schuld hiermee op Serjeant-at-Arms Jill Pay, het hoofd van de beveiliging van het Lagerhuis.
Van oudsher was de beveiliging in handen van gepensioneerde officieren voor wie het protocol geen geheimen heeft. Begin dit jaar besloot Martin dat er geen plek meer was voor ‘Mannen in Panty’s’ en hij ontsloeg majoor-generaal Grant Peterkin. De ervaring van zijn opvolgster beperkte zich tot werkzaamheden bij een reclamebureau en op een van de ministeries. Walter Bagehots standaardwerk The English Constitution is haar waarschijnlijk onbekend. Voor de constitutionele vandalen van New Labour was dit allemaal geen probleem, omdat ze de Serjeant-at-Arms beschouwen als een overbodige reliek. De ongehinderde en ongewenste inval van de politie heeft bewezen dat deze 594 jaar oude functie veel meer betekent.
PATRICK VAN IJZENDOORN