Zes door Trump gesteunde kandidaten voor de Senaat of het gouverneurschap willen niet op voorhand zeggen dat ze de uitslag van de midterm-verkiezingen in Amerika aankomende november zullen aanvaarden. Dat was het resultaat van een kleine peiling die The New York Times onlangs hield onder politieke kandidaten in twintig verkiezingsraces, waarbij het erom spant of de Democraat of de Republikein zal winnen. Nog eens vijf Republikeinen weigerden de vraag te beantwoorden. Alle Democraten gaven aan de verkiezingsuitslag hoe dan ook te respecteren. Het onderzoek was een periodieke herinnering dat een van de twee partijen in Amerika’s bestel het model ‘uitslagen kloppen alleen als ik win’ tot handelsmerk maakte.
Lange tijd was het refrein dat de midterms een slachting van de Democraten zouden worden. Onder leiding van een weinig populaire president zou de regerende partij het Huis van Afgevaardigden en de Senaat vrijwel zeker kwijtraken, zo waren de voorspellingen. De koffiedikkijkers konden daarbij terugvallen op een patroon: sinds de Tweede Wereldoorlog gebeurde het slechts twee keer dat de partij van de zittende president er zetels in het Huis van Afgevaardigden bij kreeg tijdens de midterms. In de Senaat vond een dergelijke overwinning in totaal zes keer plaats. De geijkte verklaring voor het ‘midterm-verlies’ is dat iedere president onvermijdelijk teleurstelt afgezet tegen de verwachtingen waarmee hij naar het Witte Huis werd gestuurd. Dit vertaalt zich in een afstraffing twee jaar later.
Het enige wat de tegenpartij hoefde te doen was de vruchten van teleurstelling opvangen die als vanzelf uit de boom vielen. Boodschap of kandidaten, dat maakte niet zoveel uit, de draaiende politieke wind was voldoende om naar een overwinning te zeilen. De Republikeinen hebben ontdekt hoe de ijzeren wet van tussentijdse afstraffing doorbroken kan worden: blijven plakken aan een extreme president en zijn epigonen. Want plotseling lijkt de overwinningskar minstens zo waarschijnlijk als de slachtbank voor de Democraten. Fivethirtyeight, een belangrijke opiniepeiler, zegt dat de Republikeinen een kans van een op drie hebben om de Senaat te veroveren. Voor het Huis van Afgevaardigden is dat iets minder dan twee derde – een stuk minder gunstig voor de Democraten, maar een verbetering ten opzichte van hun kansen een paar maanden geleden.
Verschillende factoren kunnen het kerend tij verklaren. Ontzetting bij de Democratische kiezer over inperkingen van het recht op abortus, dalende benzineprijzen en een Amerikaanse economie die een stuk soepeler is gaan lopen. De werkloosheid is laag en Biden kreeg fikse economische investeringen voor elkaar. Het dwingt de Republikeinen zich terug te trekken tot hun laatste afzetblok: een cultuuroorlog gebaseerd op klagen over ‘woke’.
De conservatieve cultuurridder uithangen plus meedoen aan het giftige twijfel zaaien over verkiezingsuitslagen zijn de twee voornaamste criteria waarmee kandidaten in aanmerking komen voor een endorsement van Trump. Beroemd zijn, doet er niet toe waarom, helpt ook. Zo kwam in Pennsylvania ‘Dr. Oz’ aan zijn nominatie als Republikeinse Senaatskandidaat. Oz is een televisiedokter zonder politieke ervaring, bovendien afkomstig uit New Jersey. In Georgia – nog een cruciale swing state – schoven de Republikeinen Herschel Walker naar voren, een American footballspeler die claimt dat klimaatverandering komt door ‘slechte lucht uit China’ die ‘goede Amerikaanse lucht’ verdringt. Ook verzon hij zijn cv bij elkaar.
In Pennsylvania is de Democratische tegenkandidaat John Fetterman, een boomlange ex-burgemeester van een staalstadje onder Pittsburgh met een uiterst progressieve agenda. In Georgia verdedigt Raphael Warnock zijn zetel. Hij was voorganger in de kerk waar ook Martin Luther King preekte. Dit soort verschillen deden Mitch McConnell, de Republikeinse voorman, zijn zorgen uiten over ‘de kwaliteit van de kandidaten’ in zijn partij.
Hoe de midterms uitpakken blijft ongewis – een kenmerk van de huidige Amerikaanse politiek is de hoge onvoorspelbaarheid – maar nog altijd moet bewezen worden dat trumpisme echt een winnend recept is. Deze stroming lijkt vooral opportunisten en onbekwamen te trekken. Toch zet de Republikeinse partij, na twee keer verlies (de midterms van 2020 en de presidentsverkiezingen van 2022) opnieuw hierop in. De ezel stoot zich niet twee keer aan dezelfde steen; voor de olifant, symbool van de Grand Old Party, lijkt zelfs drie keer niet genoeg.