Digitaal darwinisme. Wie op zijn qui vive is, overleeft, wie dat niet is, is kansloos – en misschien bepaalt dat wel hoeveel medelijden we met de slachtoffers hebben.
Op de eerste zondag van deze maand brak ‘Celebgate’ los, toen bleek dat een nog onbekende hacker op een nog onbekende manier toegang tot de iCloud had gekregen en persoonlijke foto’s en video’s van enkele tientallen Amerikaanse beroemdheden had gekopieerd. In een poging de vloedgolf van naaktfoto’s te keren verschenen talloze opinieartikelen om te zeggen dat de foto’s gejat waren, dat het illegaal was de foto’s met je vrienden te delen, dat het immoreel was ze te bekijken. De ethische duiding was evident.
Vier dagen later waren de makers van sketchprogramma Koefnoen te gast bij De wereld draait door. Hoofdonderwerp was het typetje ‘Ipie’, een vrouw van middelbare leeftijd met kort, roodgekleurd haar, een rond brilletje en een rugzakje dat veel te klein is voor haar lange lijf. Ipie staat voor Vinex, Ipie staat voor de huishoudbeurs, Ipie is voor de makers het middel om burgerlijk Nederland te bespotten. En Ipie was zo populair, werd verteld, dat Koefnoen-fans Ipie-lookalikes fotograferen ‘op straat, ze weten zelfs soms van niets’.
De foto’s werden live getoond, de vrouwen werden hard uitgelachen. ‘Deze vrouwen zien zich nu met schrik op televisie!’ zei presentator Matthijs van Nieuwkerk vrolijk, om het nog even te benadrukken. Maar wat zagen we precies? Vrouwen die zonder het te weten gefotografeerd waren en nu voor meer dan een miljoen kijkers werden bespot.
Weer een paar dagen later verdedigde de ombudsvrouw van de Volkskrant het tonen van de foto van de IS-beul die zijn mes naar de keel van de ongelukkige Steven Sotloff brengt. Er waren nogal wat klachten over geweest, maar dit was het sterkste beeld, oordeelde ze: ‘Het is de intimiteit van het ogenblik dat een verpletterende indruk maakt. Het aanzicht van een man die weet dat hij binnen enkele seconden zal worden gedood.’ De beelden waren inderdaad intiem, zo intiem dat je je kunt afvragen of Sotloff gewild zou hebben dat ze getoond werden. Maar voor Sotloffs wensen was in het betoog van de ombudsvrouw geen ruimte.
Privacy is een evoluerend begrip, voilà. Je kunt je afvragen hoe onze sympathie mee-evolueert, of we mondiger worden om de slachtoffers te verdedigen of dat we gewoon meer eelt op onze ziel krijgen. Deze week staat het in ieder geval 2-1 voor het eelt.