Een trouwe vrouw: Jane Gardam
Echtelieden Betty en Edward zijn beiden representant van de Grote Engelse Geschiedenis: zij leven tegen beter weten in het leven van de koloniale elite, in een voorgoed veranderende wereld. Maar meer nog dan een roman over een overgangstijd schreef Jane Gardam met Een trouwe vrouw een onvergetelijk portret van een huwelijk, waarvan onberispelijkheid en trouw de basis vormen. Het onweerstaanbare van Gardam is dat ze je in een lichte, soms mild ironische stijl in razende vaart door de geschiedenis voert. Van kleurrijke beschrijvende passages tot toneelachtige dialogen – ze vertelt haar grote verhaal in puntgave vignetten die elkaar snel afwisselen, heen en weer springend in de tijd en telkens wisselend van perspectief. Wat niet verteld hoeft te worden spaart ze uit, en het knappe is dat je je als lezer nooit buiten adem voelt. Je ervaart de volheid van een huwelijk, een ouderwets huwelijk dat misschien meer op verstand dan op gevoel is gebaseerd maar dat evengoed vol liefde is.
Duizend-en-een nachtmerries: Rodaan Al Galidi
In de 36 verhalen tellende bundel Duizend-en-een nachtmerries steekt Rodaan Al Galidi de draak met de kleine wereldjes waarin zijn karakters gevangen zitten. Die figuren – waaronder een Nederlandse kip – liggen vrijwel altijd in de knoop met zichzelf en daarom ook met de mensen om hen heen. In hun zoektocht naar zichzelf leiden ontmoetingen en interacties vaak tot nieuwe inzichten. De karakters van Al Galidi zijn types, of liever: typetjes. Ze doen geen moeite hun extreme trekjes, zoals een obsessie met regeltjes of een gebrek aan sociale vaardigheden, te verbergen. Maar die ongepolijstheid dient een doel. Iedere zoektocht die eruit voortkomt leidt niet alleen tot introspectie bij de personages zelf, maar zet ook de lezer aan tot reflectie. Bijna lyrisch beschrijft Al Galidi hun schoonheid en gevoeligheid en hun worsteling met het leven. Het is zijn kinderlijk aandoende, verwonderde blik die de toon van het boek bepaalt, licht spottend en empathisch tegelijk.
De vos: Dubravka Ugresic
Een roman met voetnoten is niet gebruikelijk, maar De vos is allerminst een gebruikelijke roman. In het begin lijkt Ugresic ons het domein van de literatuurwetenschap in te lokken, de naam- en informatiedichtheid is zo hoog dat overbelasting van het kortetermijngeheugen dreigt. Ugresic begrijpt dat ‘de strijd die de Russische formalisten hadden gevoerd – de grote strijd rond de vorm en inhoud van een kunstwerk – vergeefs was geweest’, van veel kunstenaars werd het werk, duidelijk tot haar teleurstelling, bedolven onder een stortvloed van biografische anekdotes. De trivialisering en de commercialisering van de literatuur lijken onstuitbaar, de domheid en de grofheid daarbuiten evenzeer. Toch zwelgt ze niet in zelfmedelijden – haar analyse messcherp en bij vlagen oergeestig in alle bittere soorten en varianten, ook die van de zelfspot. Om te janken.
Aantekeningen over het verplaatsen van obelisken: Arjen van Veelen
Debuutroman Aantekeningen over het verplaatsen van obelisken van Arjen van Veelen is een literair grafmonument. De barokke titel doet geen kinderspel vermoeden, en wat betreft opzet mikt Van Veelen hoog. Het is een associatief, essayistisch en autobiografisch boek, gepresenteerd als roman. Het fictionele randje is flinterdun: de verteller is de journalist en correspondent Arjen van Veelen, getrouwd met de microbioloog Rosanne, en in verband met haar werk woonachtig in Amerika. Het drama van het boek start net voor de emigratie, wanneer Arjen hoort dat zijn hartsvriend plotseling is gestorven – lees gerust: Thomas Blondeau. Sentimentaliteit ligt bij een verhaal over rouwverwerking op de loer, maar Van Veelen is waakzaam. De achterblijver schreef een liefdevol eerbetoon aan een vriend, en een daverende ode aan hun vriendschap.
Het Libor-schandaal: David Enrich
In Het Libor-schandaal legt David Enrich, redacteur van The Wall Street Journal in Londen, helder uit waarom Libor – de rente waartegen banken denken dat ze geld aan elkaar kunnen lenen – het belangrijkste getal in de wereld wordt genoemd: het vormt de grondslag waarop de complete kredietmarkt is gebaseerd. Dagelijks wordt deze vastgesteld door de handelaren van een groep geselecteerde banken, en het ietsje hoger of lager vastpinnen kan voor een bank het verschil van miljoenen winst of verlies betekenen. Manipulatie is simpel. Enrich beschrijft deze praktijk aan de hand van Tom Hayes, een Britse handelaar die lijdt aan het syndroom van Asperger, getallen verkiest boven mensen, houdt van warme chocolademelk, verslaafd is aan tv-series en moeite heeft met relaties met vrouwen. Hij was de hoofdverdachte in het Libor-schandaal, maar hij beschouwde zichzelf niet als een malafide handelaar. Hij deed gewoon zijn werk: zo werkte het systeem nu eenmaal. Hayes was de symbolische zondebok. In het spinnenweb van Libor bleek hij niet de spin, maar de vlieg.