Geheel in lijn met het vooroordeel dat de regering-Bush slechts een dom beleid voert van harde confrontaties, benadrukten kriticasters vooral de passages over Iran en Syrië. Bush maakte duidelijk dat Syrië en Iran opstandelingen steunen, en dat hij daaraan een einde zal maken. Hij waarschuwde dat netwerken die de rebellen van wapens en recruten voorzien worden vernietigd. Bovendien liet hij weten patriot-raketten naar Iraakse buurlanden te sturen. Die dienen om vijandige middellange- en langeafstandsraketten te onderscheppen. Iraakse rebellen beschikken daar niet over. Iran wel. Een andere maatregel die direct tegen Iran is gericht, is het sturen van een tweede vliegdekschip met een ondersteunend vlootonderdeel naar de Persische Golf. Daar ligt al zo’n carrier group. Meer luchtsteun is niet nodig voor de strijd in Irak.
Critici menen dat Bush hiermee het eerder gepresenteerde plan van de Irak Studiegroep, onder leiding van de voormalige minister van Buitenlandse Zaken James Baker, naar de prullenbak heeft verwezen. Daarin wordt juist gemikt op het betrekken van Syrië en Iran bij het zoeken naar een oplossing voor Irak. Maar Bush kiest voor de confrontatie. Niet zo heel gek, gezien het Iraanse beleid dat erop gericht is munt te slaan uit de Amerikaanse problemen in Irak. De pogingen van het land om genoeg verrijkt uranium te vergaren om een atoombom van te maken, nopen de VS de armslag van Iran in de regio kort te houden. Praten op hoog niveau geeft Iran het vertrouwen dat het op de goede weg is. En dat is nu juist niet de bedoeling, want de wereld, en de westerse notities van stabiliteit en veiligheid, gaan er heel anders uitzien als Iran het uranium voor een bom bijeen heeft. Bovendien beginnen de soenietische Arabische staten in de Golfregio, die zich eveneens bedreigd voelen door de sjiietische machtshonger van Iran, nerveus worden. Zij zijn hard nodig om het Iraakse conflict ingedamd te houden.
Bush hield woord. Daags na zijn toespraak bestormden Amerikaanse militairen het Iraanse consulaat in Arbil en arresteerden vijf diplomatieke medewerkers. Volgens de Amerikanen – die het gebouw niet binnengingen, wat gelijk zou hebben gestaan aan het gewapend betreden van Iraans grondgebied – hadden zij betrekkingen met een factie van de Republikeinse Garde die sjiietische rebellen voorziet van wapens en munitie.
Het opstomende vliegdekschip zou goed uitkomen bij een aanval op Irans nucleaire installaties. Als die komt, dan zal hij volgens militaire deskundigen een gecombineerde actie zijn. Met kleinschalige luchtaanvallen, luchtlandingsoperaties en precisie-acties van commando’s. Ook de 82nd Airborne Division (parachutisten) is gaan manoevreren. De divisie werd in Koeweit in reserve gehouden en is nu begonnen zich te ontplooien in West-Irak, niet ver van de Iraanse grens. Over eventuele aanvalsplannen wordt druk gespeculeerd. Een plausibel scenario is dat geparachuteerde Amerikaanse commando’s met explosieven centrifuges en laboratoria vernietigen. Waarschijnlijk zullen ze ook de Iraanse kernfysici doden of ontvoeren, om zo de Iraanse nucleaire kennis een gevoelige klap te geven.
Volgens Anthony Cordesman van het Center for Strategic and International Studies zal het zo’n vaart niet lopen. “Laten we niet teveel speculeren naar aanleiding van deze gekortwiekte toespraak. Het is veel belangrijker wat Peter Pace (de voorzitter van de joint chiefs of staff, amerika;s hoogste militair, jb) in de senaat zei. Hij antwoordde “nee” op de vraag of er iemand in de krijgsmacht aanvallen op Iran had aanbevolen.”
Minister van Defensie Robert Gates heeft inmiddels gezegd dat de VS met het vermeerderen van de troepen, het sturen van een vliegdekschip en patriots Iran willen tonen dat ze niet in de problemen zitten in Irak. Het lijkt een klassieke containment-actie: grote druk uitoefenen zodat eventuele gesprekken een gunstige wending nemen voor de VS en het Westen.
Volgens Cordesman is het rapport van de Irak Studiegroep, dat omarmd werd door gematigde Republikeinen en door Democraten, een onding. “Nu aan Iran vragen om ons te helpen is precies wat Teheran wil. Het rapport is een merkwaardig compromis. Het kwam tot stand in een commissie van Republikeinen en Democraten met uiteenlopende visies. Teveel zogenaamde experts op een kluitje. Ze hebben veel te veel aanbevelingen gedaan, meer dan vijftig. Een deel daarvan is ook nog eens tegenstrijdig. Als dit rapport was geschreven door een student, dan zou het een dikke onvoldoende krijgen.”
Overigens heeft Bush sommige aanbevelingen wel degelijk overgenomen. De Irak Studiegroep pleitte ervoor dat Amerikaanse militairen zouden worden ingebed in Iraakse eenheden, en dat gebeurt nu. Ook Bush’ nadruk op politiek en economie is in het rapport van de Studiegroep te vinden. Bovendien heeft Bush opnieuw een werkgroep van toonaangevende Democraten en Republikeinen ingesteld, nu om de voortgang van de nieuwe strategie te bespreken.