Het zijn geen uitzonderlijk mooie foto’s en het zijn er niet bijzonder veel maar ze tonen louter hoogtepunten. Een ballonvaart en een parachutesprong, het Flatiron Building en het Vrijheidsbeeld, Florence en de Amerikaanse prairie, Martha’s Vineyard en de Malediven. Natuurschoon als een prisma: de strakke lijnen van de bollenvelden en, meer gradueel geschakeerd, de lucht boven White Sands National Monument bij zonsondergang. @holidaysandhappilyeverafters (70 berichten, 25.000 volgers) is het Instagram-account van ‘travel creatives’ Meenakshi Moorthy en Vishnu Viswanath. De kleine, emoji-rijke biografie boven aan de pagina somt de levensfilosofie van het stel op: ‘Dreamer-Doer Duo, Chasing Colors, Choosing Magic, Sprinkling Dashes of Adventures, Sparkling Dollops of Positivity’.
Soms staan ze samen op een foto, maar meestal zien we alleen Moorthy. En als we haar zien, dan zien we, hoe spectaculair het decor ook is, eerst haar haar. Het is roze geverfd. Als een in de zon in slaap gevallen Britse toerist lichtgevend en donker tegelijk. Alsof Gilbert & George met Barbie aan de haal zijn gegaan. De felheid van de kleur correspondeert met de intensiteit van het leven dat ons hier wordt voorgeschoteld. Een bestaan dat draait om het najagen van op een bucketlist bijeengebrachte dromen, levensveranderende ervaringen die moeten worden opgedaan en afgevinkt.
Moorthy en Viswanath waren afgelopen oktober in Yosemite National Park. Wat er precies is gebeurd zal nooit met zekerheid te zeggen zijn, maar de politie vond hun camera en een statief bij Taft Point. Het stel is vrijwel zeker tijdens het maken van een foto van een duizelingwekkende hoogte naar beneden gevallen.
Het bericht van hun dood ging de wereld over. Geen artikel vergat te vermelden wat Moorthy nog maar een paar maanden eerder op Instagram had geschreven. Een foto toonde haar terwijl ze, gekleed in een zwart T-shirt met daarop de tekst ‘SUNSET CHASER’, sereen aan de noordelijke rand van de Grand Canyon naar de zonsondergang keek. In het begeleidende tekstje schreef ze over ‘the limits of #doitforthegram’, over de risico’s die ze wel en niet wil nemen en over de beangstigende gedachte dat een enkele windvlaag dodelijk kan zijn: ‘Is our life just worth one photo?’
De ‘List of selfie-related injuries and deaths’-Wiki bestaat uit een tabel met zes kolommen en een stuk of 170 rijen. De vijfde kolom is een eindeloze lijst ongeluk dat mensen trof. We horen slechts in zakelijke bewoordingen over het punt waarop een leven waarvan we verder niets weten ten einde kwam. Not with a bang, but a wiki.
De eerste rij vermeldt de dood van drie tieners op 15 oktober 2011. Ze werden aangereden door een trein die al zichtbaar was op een foto die een van hen op Facebook had geplaatst met de woorden: ‘Standing right by a train ahaha this is awesome!!!!’ De laatste rij is toegevoegd op 14 april 2019: ‘A Fordham University student died as she fell from an off-limits clock tower as she tried to get a better view of New York City.’ In de tussenliggende rijen en jaren zien we alle mogelijke soorten pech en stompzinnigheid voorbijkomen. Veel treinen, watervallen, kliffen, golven, olifanten en beren.
‘Selfie Deaths Are an Epidemic’, kopte het tijdschrift Outside een paar weken geleden boven een lang artikel waarin onvermijdelijk ook Moorthy en Viswanath ten tonele verschenen. Een enkele door het blad geïnterviewde thrillseeker rechtvaardigde zijn gedrag op morele gronden: hij wilde naar eigen zeggen vooral foto’s maken vanaf wolkenkrabbers om het aan de rijksten der aarde voorbehouden uitzicht ‘terug te geven aan het volk’.
Het is gemakkelijk om mensen die door hun eigen lichtzinnigheid om het leven komen te veroordelen. Maar veel van het fatale gedrag is niet bijzonder risicovol: het zijn lang niet altijd mensen die de grens opzoeken. Het is simpelweg dat een eindeloze stroom mensen dag in, dag uit even is afgeleid, door het geconcentreerd nemen van een foto, op plekken waar dat een klein risico met zich meebrengt. Hoe gek is het dat er af en toe iemand zonder nadenken een pas achteruit zet, of iets probeert vast te pakken zonder goed te kijken, juist terwijl het brein zich op iets anders richt?
Bij het Guardian-artikel over de dood van Moorthy en Viswanath stond een foto die me niet losliet. Het is een selfie van een ander, niet minder gelukkig stel dat diezelfde dag bij Taft Point was. Over de schouder van de jongen is Moorthy te zien. Haar roze haar is wat valer dan op de opgepoetste foto’s van Viswanath. Het is een oneindig bevreemdend beeld. De nietsvermoedende laatste minuten van een leven waarin de dood met terugwerkende kracht zo angstaanjagend nabij is.
Gisteren trok ik in een boekwinkel een klein bundeltje van Giorgio Agamben uit de kast. Ik bladerde erdoorheen totdat mijn oog viel op de volgende regels: ‘Wat fascineert mij aan de foto’s waarvan ik houd, waarom hebben ze zo’n betoverende werking op mij? Ik geloof dat het om het volgende gaat. Fotografie is voor mij het oord van het laatste oordeel, het geeft de wereld weer zoals zij eruitziet op de laatste de dag, de dag des Heren.’
Zonder ook maar half te begrijpen wat Agamben hier precies wilde zeggen ben ik direct met het boek naar de kassa gelopen.