Rome – Als je in Italië iets moeilijks voor elkaar wil krijgen, moet je jezelf zo klein mogelijk maken. Nederig met de pet in de hand een beroep doen op andermans ruimhartigheid en intelligentie. Je vraagt om een gunst, daar komt het op neer, ook al is het geen gunst. De bovenbuurvrouw die bij het begieten van haar plantenbakken op het balkon jouw wasgoed iedere ochtend onder plenst, spreek je niet op bestraffende toon toe.
Natuurlijk weet meesterdiplomaat en voormalig voorzitter van de Europese Centrale Bank Mario Draghi (74) dit beter dan wie dan ook. Tijdens de zeventien maanden van zijn premierschap, tussen februari 2021 en juli 2022, heeft hij niet anders gedaan. Om het ratjetoe waarmee hij het moest doen (van Berlusconi tot Salvini, van de keurige linkse PD tot de schreeuwerige Vijfsterrenbeweging) voort te zwepen door de woestijn van hervormingen, coronamaatregelen en de economische crisis, hield hij zijn lippen stijf dicht en negeerde hij de blaffende honden.
Maar ineens had hij er genoeg van, zo leek het wel, tijdens Draghi’s rede voor de Senaat van vorige week woensdag. De bedoeling was nog één keer een appèl op de troepen te doen om samen de broodnodige hervormingen door te voeren voor begin 2023. Maar bij minuut 10:39 verliet Draghi het pad van de diplomatie en kwam hij met duidelijke kritiek als ‘helaas is de behoefte bij bepaalde partijen gegroeid om zich te onderscheiden, om te verdelen’, wat onmiskenbaar sloeg op de Lega van Salvini en de Vijfsterrenbeweging. Of, snerend: ‘We kunnen niet bij elke ons onwelgevallige hervorming van het kadaster, van het beheer van de strandtenten, van de openbare aanbestedingen, doen of we niet bij deze regering horen en een straatprotest beginnen.’ Dat sloeg opnieuw op de Lega van Salvini en het was de genadeklap voor de regering-Draghi.
Het rijtje getallen dat rekenmeester Draghi opsomde tijdens zijn rede was ijzingwekkend. Zoals: de Italiaanse fiscus heeft een gat van duizend plus honderd miljard euro aan niet-geïnde belastingen openstaan. Daarvoor is dus de hervorming van de fiscus strikt noodzakelijk. Je kunt niet van Europa verlangen dat ze Italië genereus tegemoetkomt met tweehonderd miljard euro uit het herstelfonds en dan zelf blijven weigeren je zaakjes op orde te brengen, aldus Draghi.
Maar hij werd al niet meer gehoord. In Italië gaat het enorm om de toon en Draghi had bewust gekozen voor een harde. Gelijk had hij, maar hij kreeg het niet.