De door Themistocles gebouwde kades waar de Griekse vloot uitvoer tegen de Perzen en die tijdens de oorlog met Sparta met lange muren met Athene verbonden waren, zijn nu in handen van een Chinees staatsbedrijf dat nog werd opgericht door Mao Zedong tijdens zijn Grote Sprong Voorwaarts. Zo mooi kan geschiedenis zijn. Er was een bijzonder niet-indrukwekkend bedrag mee gemoeid, een paar procent van wat Nederland gaat uitgeven aan Joint Strike Fighters. Dokwerkers vochten met de politie in de straten van Athene, politici spuwden elkaar bittere verwijten toe. En u las er geen letter over in uw krant.
Internationaal nieuws heeft soms een vreemde dynamiek. Een onderwerp kan lang rondzingen, commentaren en rapporten waarschuwen voor iets groots, en soms staat er dan niemand bij te kijken als het gebeurt. Maar de verkoop van Piraeus aan China ís groot nieuws. En het vreemdste is niet dat het in Europa zo geruisloos voorbij is gegaan (Russia Today loeide er overigens wel over). Veel vreemder is dat het zo overduidelijk tegen Europese belangen in gaat – en dat het de Grieken toch in augustus door Jeroen Dijsselbloem cum suis met het mes op de keel is afgedwongen.
Ik was ooit bij een lezing van een Utrechtse econoom die een grote zaal toehoorders, waarvan de helft Chinezen, lachend vertelde hoe China al jaren probeerde een bruggenhoofd te krijgen in een Europese haven (‘liefst Piraeus’) om zo ongegeneerd namaak- en dumpartikelen Europa in te kunnen smokkelen. Je merkt aan een Chinees publiek dat het pijnlijk wordt als je ineens niets meer hoort. De econoom werd door een bevroren menigte aangestaard. Maar hij vertelde een verhaal dat iedereen vertelt die er verstand van heeft.
Clingendael-expert Frans-Paul van der Putten schreef twee jaar geleden in een rapport ongeveer hetzelfde. Hij citeerde een anonieme Griekse functionaris die zei dat er via Piraeus al drie tot vier keer zo veel werd binnengesmokkeld sinds de China Ocean Shipping Company (Cosco) er in 2009 voet aan de grond kreeg (tweederde van alle gevonden nepartikelen in de EU komt uit China), en dat China graag zijn EU-ingang in Griekenland heeft omdat Griekenland zo fijn corrupt is en zijn douane compleet overweldigd wordt.
Evenwel is het grote verhaal natuurlijk geopolitiek. Chinese leiders en media spreken al jaren over het optuigen van een ‘nieuwe zijderoute’. China’s reputatie getrouw blijft het niet bij woorden. Gewapend met een ontstellende hoeveelheid geld legt China wegen en spoor door Centraal-Azië, bouwt het havens in onder andere Myanmar, Sri Lanka, Qatar, Pakistan en Soedan, en bouwt het daar ook aan politieke invloed. Ook met Zuidoost-Europa heeft Peking grote plannen. Zo gaat China de spoorlijn Boedapest-Boekarest herstellen, een hogesnelheidslijn aanleggen tussen de Roemeense havenstad Constanta en Wenen, en gaat het elke meter Griekse spoorlijn opkopen die langs het verzet van Syriza’s linkervleugel komt.
Van der Putten schrijft diplomatiek dat ‘op lange termijn onduidelijk is hoe Chinese staatscontrole over het Europese deel van deze handelsroute zich verhoudt tot Europa’s strate- gische belang’. Ik vertaal: het schaadt overduidelijk Europa’s strategische belang om China zoveel controle over een stuk Europa toe te staan – om zoveel economische en politieke invloed weg te geven op landen die innig met ons verbonden zijn en stem- en vetorecht hebben in Brussel.
Aan de Chinese kant heerst een jubelstemming. De Chinese ambassadeur in Athene noemde de deal ‘een kans die eens in de duizend jaar voorbijkomt’ en ‘het begin van een omvangrijke strategische samenwerking tussen Griekenland en China’. Hij noemde Piraeus ‘het drakenhoofd’ van China’s ontluikende handelsnetwerk. Je hoeft daar niet eens commentaar bij te geven. Hopelijk verrast het niemand dat dit het effect is van het ‘hervormingspakket’ dat de EU Griekenland opdrong. Wat zou ‘het aantrekken van buitenlands kapitaal’ voor Griekenland anders betekenen? De vraag blijft wel hoe volgens Dijsselbloem en Merkel de Chinese staatscontrole over Piraeus en een groeiend deel van Zuidoost-Europa zich ‘op lange termijn verhoudt tot Europa’s strategische belang’. Misschien iets om nog toe te lichten?
H.J.A. Hofland schrijft tijdelijk niet