Gezondheidsrisico’s: niet erg groot. Het middel is in de jaren vijftig en zestig aan zo'n 50.000 vrijwilligers toegediend zonder aantoonbare schade.
ALCOHOL ontstaat door fermentatie van overrijp fruit. Zwak-alcoholische dranken als bier en wijn zijn in principe natuurprodukten; gedestilleerde alcohol is een chemisch gezuiverd produkt. Alcohol is vrijwel overal ter wereld een legale harddrug.
Gezondheidsrisico’s: aanzienlijk. Naar schatting tien procent van de gebruikers krijgt vroeg of laat problemen. Het aantal doden dat in verband wordt gebracht met het gebruik van alcohol: 1738 - niet meegerekend de slachtoffers van rijden onder invloed of geweld door alcoholgebruik. Vier van de vijf moorden in Nederland worden gepleegd onder invloed van alcohol.
Naar schatting tachtig procent van de Nederlanders tussen vijftien en zestig jaar gebruikt het middel.
AMFETAMINE ofte wel speed, werd voor het eerst geproduceerd in 1887 als vervanger voor efedrine, de werkzame stof in de Chinese grassoort Ma huang efedra. Wordt sinds de jaren zestig op grote schaal illegaal geproduceerd in Nederland. Inmiddels is men zich gaan toeleggen op psychedelische amfetamine, dat sinds de jaren dertig op grote schaal werd gebruikt in de Verenigde Staten. In de Tweede Wereldoorlog gebruikten Duitse, Japanse, Amerikaanse en Britse troepen amfetamine.
Gezondheidsrisico’s: aanzienlijk. Bij veelvuldig gebruik kan een chronische psychose ontstaan. In 1995 waren in Nederland 649 amfetaminegebruikers in behandeling. Bij verstandig gebruik blijven de risico’s overzichtelijk: Jean-Paul Sartre gooide iedere ochtend een mespuntje amfetamine in zijn koffie.
AYAHUASCA, traditioneel medicijn uit het Amazone-gebied. Het vroegste gebruik dateert van 1000 voor Christus. Het brouwsel wordt gemaakt van twee planten: de Banisteriopsis caapi-liaan en de bladeren van de Psychotria virides.
Ayahuasca wordt tot op heden in het Amazone-gebied gebruikt als medicijn. Vanwege de purgerende werking wordt het wel ‘La Purga’ genoemd. In Brazilië zijn er kerkgenootschappen die ayahuasca als sacrament gebruiken.
Ayahuasca veroorzaakt een dromerige roes die vaak overgaat in hallucinaties en visioenen. Een energiek en helder gevoel blijft drie tot vijf dagen na inname merkbaar. Ayahuasca wordt altijd onder begeleiding genomen.
CANNABIS, oftewel wiet en hasj, afkomstig van de Cannabis sativa, een van de oudste cultuurplanten ter wereld. De toppen van de vrouwelijke plant zorgen voor een aangename roes. Ondanks de melding in The Britisch Medical Journal van november 1995 dat ‘nog steeds niet is aangetoond dat cannabis schadelijk is’, heeft de regering-Kok besloten de kweek van dit kruid totaal te verbieden.
Gezondheidsrisico’s: in 1995 waren in Nederland 2465 mensen in behandeling voor hun problemen met het gebruik van cannabis.
Verschillende artsen in Nederland schrijven het voor aan hun patiënten, onder andere bij groene staar, om de misselijkheid door chemotherapie tegen te gaan en om de eetlust op te wekken bij onder andere aids-patiënten.
COCAINE, gewonnen uit de bladeren van Zuidamerikaanse plant Erythroxylum coca. Indianen kauwden van oudsher op cocabladeren; dit traditionele gebruik heeft nooit tot problemen geleid. Problemen ontstonden pas lang nadat cocaïne voor het eerst in 1859 uit het cocablad werd geïsoleerd. Zoals bij veel nieuwe middelen dachten velen dat cocaïne een wondermiddel was tegen allerlei kwalen. Sigmund Freud heeft als geen ander cocaïne gepromoot.
Zo'n twintig jaar geleden begon het snuiven van cocaïne in zwang te raken bij de trendsetters van Nederland. Inmiddels is het een van de meest gebruikte drugs in het uitgaansleven. Het snuiven van cocaïne geeft een kortdurend gevoel van welbehagen en doet de vermoeidheid verdwijnen. Cocaïne vergroot het ego en het zelfvertrouwen en maakt van de meest bedeesde persoon een spraakwaterval. De werkingsduur is kort en de prijs hoog.
Gezondheidsrisico’s: niet zonder gevaar. Geestelijke afhankelijkheid, oplossen van het neustussenschot, bij langdurig gebruik hartklachten en psychosegevaar. In 1995 waren er 3555 gebruikers onder behandeling.
DMT, afkorting van di-methyl tryptamine (zie ook bij ayahuasca), in het ruggemerg van ieder menselijk lichaam te vinden. Ten tijde van de Eerste Psychedelische Golf genoot DMT enige bekendheid als Bussiness Man’s Trip, zo geheten vanwege de korte werkingsduur: een pijpje van 25 milligram synthetische DMT veroorzaakt een intensieve trip van een kwartier. Een zakenman kan het doen in zijn lunchpauze. DMT is in veel planten terug te vinden, onder andere in de algemeen in Nederland voorkomende grassoort Phalaris arundinacea, rietgras.
ECODRUGS, verzamelnaam voor allerlei plantaardige drugs en kruidencombinaties. Nu zijn vrijwel alle drugs plantaardig van oorsprong, maar hier gaat het vooral om die middelen die niet verboden zijn en verkocht worden in zogeheten smart shops.
ECSTASY, populaire benaming voor 3,4-methyleendioxy-N-methyl amfetamine (MDMA). Vooral bekend in pilvorm, ieder weekeinde door miljoenen jongeren over de hele wereld geslikt. De ontwikkeling en produktie begon in het Duitse Keizerrijk van Wilhelm II, als dieetmiddel. Daarna leidde het een sluimerend bestaan, totdat het in 1967 als vervanger van het zojuist verboden LSD op de drugsmarkt werd gebracht.
Gezondheidsrisico’s: onbekend, aangezien ecstasy een relatief nieuw middel is, maar onwaarschijnlijk is dat die risico’s ooit in de buurt zullen komen van die van alcohol en tabak.
ENERGIEDRANKEN, de nieuwste rage. Meestal bevatten ze vitaminen en mineralen in combinatie met oppeppers als cafeïne en Ma huang (efedrine). Soms zit er ook het aminozuur L-fenylalanine in. De drankjes hebben namen als Gusto, XTC, Warp, Smart, Red Bull.
GHB, gamma hydro butiraat, werd bekend toen op Koniginnedag 1996 een aantal mensen van hun stokje ging in Rotterdam. Zij hadden GHB genomen, in de gevaarlijke combinatie met alcohol.
Gezondheidsrisico’s: bij een te hoge dosering volgt bewusteloosheid.
GUARANA, goedje gemaakt uit de bessen van de Paullina cupana, uit het oostelijk Amazonegebied. Guarana is een van de belangrijkste ingrediënten van energiedranken. De cafeïne in guarana wordt makkelijker in het lichaam opgenomen dan de cafeïne van gewone koffie.
HERBAL ECSTASY, een combinatie van verschillende kruiden. De werking van Herbal Ecstasy en middelen als X4 en X7 verschilt zeer van ecstasy in pilvorm, en is gebaseerd op de cafeïne uit guarana en kolanoot, de efedrine uit Ma huang en het aminozuur L-fenylalanine.
MDA, 3,4-methyleendioxyamfetamine, het grote broertje van ecstasy, voor het eerst gesynthetiseerd in 1910. De roes is heftiger en duurt aanzienlijk langer dan die van ecstasy. MDA was de originele ‘Love Drug’ van 1968.
MDEA, 3,4-methyleendioxy-N-ethylamfetamine, bijgenaamd Eva, uitgevonden door dr. Alexander Shulgin, de ‘peetvader van ecstasy’. Heeft zich een plaats verworven op de Nederlandse dansdrugsmarkt. Het wordt vooral gewaardeerd door gabbers die de echte ecstasy een doetjesdrug vinden voor een rustig avondje thuis.
KETAMINE, narcosemiddel, in 1961 ontdekt, tijdens de Vietnam-oorlog gebruikt bij operaties, daarna in Amerika doorgedrongen als recreatief middel. ‘Vitamine K’ heeft een sterk ‘lichaamsvervreemdende’ werking. Gezondheidsrisico: geestelijke afhankelijkheid.
KHAT (QAT of MIRAA), stimulerend middel uit het oosten van Afrika, verse jonge scheuten van de struik Catha edulis. Khat werd in Nederland geïntroduceerd door gevluchte Somaliërs, die gewend waren het thuis te kauwen. Cathinone, een van de twee werkzame bestanddelen, wordt binnen enkele dagen afgebroken. Cathine, de andere werkzame stof, blijft veel langer in de twijgjes aanwezig, maar geeft niet het euforische gevoel van cathinone. Zowel cathine als cathinone hebben chemisch gezien een nauwe verwantschap met efedrine, maar het is in Nederland niet verboden.
Gezondheidsrisico’s: klein, alleen bij een langdurig dagelijks gebruik onstaat gewenning.
KOLANOOT, het zaad van de heilige Cola nitida boom uit West-Afrika, basis van de frisdrank Coca-Cola en andere energiedranken. De noot bevat een hoge concentratie aan cafeïne.
LACHGAS, stikstofoxydule, zo'n tweehonderd jaar geleden de eerste effectieve pijnstiller en een narcosemiddel. Sinds enige jaren worden op feesten ballonnen met lachgas verkocht. Een diepe teug veroorzaakt een korte intensieve roes. Gezondheidsrisico: lippen kunnen aan de opening van de gasfles vastvriezen.
MESCALINE, de hallucinogene stof in de peyotecactus (Lophophora williamsii) en een aantal andere cacteeën. Traditioneel door Indianenstammen gegeten om in contact te komen met het goddelijke. De hedendaagse Native American Church heeft de peyotecactus als sacrament. Na een jarenlange juridische strijd heeft de Amerikaanse regering dit recht op godsdienstvrijheid erkend, al mogen blanke Amerikanen geen lid worden van de kerk. De Engelse schrijver Aldous Huxley nam in de jaren vijftig synthetische mescaline en schreef daarover het cultboek The Doors of Perception.
OPIATEN, medicijnen en drugs die uit de Papaver somniferum worden gewonnen. Opium, morfine, heroïne, methadon en codeïne komen uit deze plant. Opiaten hebben een structuur die nauw verwant is aan de lichaamseigen pijnstiller endorfine. Dat is tevens de reden voor het verslavingspotentieel van opiaten.
PADDO’S, paddestoelen met een hallucinogene werking. Deze paddestoelen bevatten psilocybine en psilocyne, twee stoffen met een tryptamine structuur. Ook de neurotransmitter serotonine is chemisch gezien een tryptamine.
Er zijn vele variëteiten paddestoelen met deze werkzame stoffen; alleen al in Nederland komen 59 verschillende soorten voor. De bekendste is het puntig kaalkopje (Psilocybe semilanceata). Gekweekte paddestoelen komen oorspronkelijk uit Mexico (Stropharia cubensis) of Indonesië (Copelandia cyanescens). Bij een matige dosering geven magische paddestoelen een vaak vrolijke verandering van de werkelijkheid. Bij hogere doseringen vormen paddo’s een tripmiddel.
Gezondheidsrisico’s: wie gezond van lichaam en geest is heeft niets te vrezen van deze schimmel.
POPPERS, smerig stinkend goedje dat gesnoven kan worden. Tijdens het inademen van de werkzame stof amylnitriet krijgt de gebruiker het gevoel in de snelste lift ter wereld te zitten. De bovenste etage zit ergens onder de hersenpan, die een moment lang lijkt te exploderen. Voordat het zo ver is, zakt de gebruiker door de knieën van genot. Waarschijnlijk veroorzaakt door de lichaamseigen pijnstillers die in actie komen bij de vernietiging van zoveel hersencellen tegelijk.
Gezondheidsrisico’s: wie een zwak hart heeft of een lage bloeddruk kan dit middel beter links laten liggen. Wie verstandig is, doet dat ook.
TABAK, gemaakt van de gedroogde bladeren van de Nicotiana tabacum. Het effect van een sigaret is bijna onmerkbaar. De werkzame dosis in een sigaret is heel klein, daarom wil de gemiddelde roker steeds opnieuw een sigaret opsteken. Een effectieve manier van roken zou een sigaar of een Egyptische waterpijp zijn; zo krijgt men in één keer een voldoende dosering nicotine binnen. Tabak zorgt vrijwel onmiddelijk voor een demping van de zenuwen.
Gezondheidsrisico’s: zeer groot. Geen enkel ander middel is zo verslavend of zo vernietigend. Ook heroïne is minder schadelijk dan tabak. In 1994 rookte 33 procent van de Nederlandse bevolking, iets meer dan vier miljoen mensen. In datzelfde jaar overleden 17.737 mensen aan de gevolgen van het roken van tabak.
SMART DRUGS, verzamelnaam voor een hele reeks van middelen die de gebruiker slimmer zouden moeten maken. Het voert te ver om alle werkzame stoffen op te noemen. Smart drugs worden voornamelijk verkocht in zogheten smart shops.
YOHIMBE, boom uit Centraal Afrika, Corynanthe yohimbe. Uit de gedroogde bast van de boom wordt yohimbine gewonnen, een stof die als lustopwekkend voor zowel mannen als vrouwen wordt omschreven.
Drugs-abc
ACID is de populaire benaming voor Lyserg Säure Diäthylamid, LSD. Al in 1938 gesynthetiseerd. Maar pas in 1943 ontdekte de Zwitserse scheikundige Albert Hofmann bij toeval de bijzondere werking. Dit sterke tripmiddel was geliefd in de hippietijd, en was de motor achter de Eerste Psychedelische Golf. Later doken er horror-verhalen op - onder andere over de aantasting van chromosomen en verminkt nageslacht - maar inmiddels is er een nieuwe generatie gebruikers, mede door de veel lagere doseringen van tegenwoordig.
www.groene.nl/1997/7