Hamburg – Hackers denken in virtuele werelden, grenzen, achterdeurtjes en mogelijkheden om de bestaande grenzen te overschrijden, maar afk (away from keyboard) zijn de middelen en het vertrouwen in het overwinnen van grenzen beperkt.
Goederen, informatie en geld verspreiden zich ongehinderd over een grenzenloze online wereld, maar daar waar het om mensen gaat zijn fysieke grenzen compromisloos. ‘Laten we samenwerken om grenzen te doorbreken’, was de openingszin van het uitverkochte Chaos Computer Club-congres in Hamburg. De organisatoren van Europa’s grootste hackercongres schoven dit jaar niet een klokkenluider naar voren, maar een onbekende mensenrechtenactiviste uit Somalië: Fatuma Musa Afrah, die vorig jaar naar Duitsland vluchtte.
De twaalfduizend aanwezige hackers luisterden naar een spreker die niets wist van codes of computers, maar wel ruime ervaring had met (on)vrijheid, grenzen en het belang van vrije toegang tot informatie. Op een congres dat gedomineerd wordt door lezingen over beveiligingsproblemen in betaalterminals, post-quantum-cryptografie en grapjes over DDoS-aanvallen, was Afrah’s boodschap verfrissend eenvoudig: kijk eens op van je beeldscherm, gebruik je vaardigheden om kwetsbare individuen te beschermen en zorg voor veilige internetverbindingen in de opvangcentra.
Er kwamen in 2015 meer dan een miljoen vluchtelingen naar Duitsland. Internettoegang is slechts in vijftien procent van de Duitse opvangcentra aanwezig. In Duitsland is het volgens de wet strafbaar om wifi te delen met onbekenden. Daarom bouwen verschillende net-activisten en idealisten speciale vrije, onafhankelijke en gedecentraliseerde draadloze netwerken, zogenaamde Freifunk-verbindingen.
‘Internet is misschien geen eerste levensbehoefte zoals eten, een slaapplek en kleding, maar het is wel een mensenrecht’, stelde Peter Löwenstein van Freifunk Darmstadt. ‘Het houdt de interesse en intelligentie levend van mensen die vaak alles zijn verloren, omdat de mensen zich minder vervelen, ze leren over het land waar ze wonen, ze daardoor sneller integreren en in contact kunnen blijven met familie en vrienden.’
De Freifunk-verenigingen opereren regionaal en iedereen mag vrij gebruik maken van de netwerken, waarvan er in het afgelopen jaar meer dan tweehonderd zijn aangelegd. In opvangcentra worden provisorisch ingerichte internetcafés en computercursussen volledig gerund door vrijwilligers die heilig geloven in het belang van veilige en vrije toegang tot informatie. Soms is het overschrijden van grenzen een doel op zich.