Berlijn – Dirndls, lederhosen en flinke pullen bier: gaat het toekomstige Duitsland eruitzien als een groot Oktoberfest-cliché? Op de sociale media en in de politieke commentaren is men er niet gerust op, sinds bekend is geworden dat het land een Heimatminister krijgt – een ambt dat ook nog eens zal worden ingevuld door de notoir conservatieve Beierse csu-politicus Horst Seehofer.

De nieuwe Duitse regering is nog niet eens officieel gevormd, maar het is nu al duidelijk dat het ‘Heimat-ministerie’ tot de opvallendste vernieuwingen behoort. Officieel gaat het slechts om een toegevoegd domein aan het ministerie voor Binnenlandse Zaken, maar politiek-emotioneel gezien wordt er een grote stap mee gezet.

‘Heimat’ is een van de meest beladen begrippen in de Duitse naoorlogse cultuur. Letterlijk betekent het een oord waar iemand zich ‘thuis’ voelt. Bij het progressieve deel van het land wekte het echter op z’n best associaties met ‘Heimat’-films uit de jaren vijftig, waarin Alpen en klederdracht de last van het bestaan moesten verlichten. Maar de associatie met rechts-conservatieve ideologieën en zelfs de Blut und Boden-ideologie van de nazi’s was nooit ver weg.

Volgens critici wordt met dit csu-plan dan ook een ‘knieval voor de populisten’ gemaakt. De nieuw-rechtse partij de AfD hamert immers sinds de vluchtelingencrisis op ‘trots op de Duitse Heimat’ – en de csu doet het haar in Beieren graag na. Opvallender is dat het idee door de merendeels progressieve media niet collectief wordt veroordeeld. Zelfs de top van de partij Die Grünen vindt dat het thema van belang is.

De 68-jarige Seehofer zegt dat hij slechts ‘landelijke regionen’ wil bijstaan die het economisch moeilijk hebben. De Beierse csu-politicus Söder, die sinds 2014 het eerste Heimat-ministerie op deelstaatniveau leidt, tekent aan dat het ‘culturele’ aspect even belangrijk is; vorming van identiteit en economische ontwikkeling gaan samen, zo kan aandacht voor regionale gebruiken en dialecten regio’s weer attractief maken.

De Süddeutsche Zeitung, op zich voorstander, is toch niet gerust op de aanpak van de csu. Volgens de krant is de vraag naar ‘wat Heimat is’ een van de dringendste van deze tijd: ‘Heimat is de tegenhanger van globalisering’. Juist daarom moeten ook ‘mensen die niet nationalistisch of zelfs maar conservatief denken’ zich bij de invulling ervan thuis kunnen voelen.