Berlijn – Bij het weekblad Der Spiegel zagen ze na de Brexit de verandering in de internationale machtsverhoudingen vooral terug in één telefoontje. Want wie belde de Amerikaanse president Obama na de uitslag van het referendum, nadat hij eerst Cameron een hart onder de riem had gestoken?
Obama belde Angela Merkel in Berlijn, en daarna belde hij helemaal niemand meer van de leiders in Europa. Dat hoefde hij natuurlijk ook niet, schrijft Der Spiegel. Want voor Amerika was tot dan toe Londen de meest logische bondgenoot geweest, maar nu is Berlijn dat – de belangrijkste politieke hoofdstad van Europa.
Ook boulevardblad Bild citeerde instemmend Jean-Claude Juncker, de voorzitter van de EU-commissie, die stelde dat Duitsland een ‘centrale of zelfs een nog belangrijkere rol in de Europese Unie’ zal gaan spelen.
De Brexit betekent daarmee óók een nieuwe fase in het zelfbewustzijn van Duitsland. Het thema van de ‘leidende rol van Duitsland in Europa’ zorgde tot voor kort nog voor fikse paniek in media en politiek. Dat begon tijdens de eurocrisis, toen economie de beslissende factor werd en het sterke Duitsland automatisch de meeste invloed kreeg. Nergens riep Duits leiderschap toen zo veel ongemak op als in Duitsland zelf, het land waar men na de oorlog het woord ‘leiden’ (führen) het liefst uit de woordenboekjes had geschrapt.
Maar als er iets is waar het land nog grotere problemen mee heeft, is het wel instabiliteit. Duitsland heeft er na de hereniging om die reden alles aan gedaan om zichzelf stevig aan de EU te binden. Zelfs de rechtspopulistische AfD oppert daarom niet – althans niet officieel – de EU te verlaten.
Na de aanvankelijke verbijstering over de Brexit krijgt nu echter de pragmatiek de overhand. Het sommetje was snel gemaakt. Want welk land kan de basis van een enigszins stabiel Europa vormen? Frankrijk – met zijn zwakke economie en zijn grote aanhang voor het Front National – valt af, Polen en Spanje ook. Dan blijft alleen Duitsland over.
Blij is men er niet om, maar een zekere berusting is te merken. ‘Merkel garandeert dat de boel bij elkaar blijft’, zei Manfred Weber, de Duitse voorzitter van de conservatieve evp-fractie in het Europarlement. En als het even kan, zo vallen de bankiers hem glunderend bij, wordt Frankfurt het nieuwe financiële hart.