Berlijn – Eigenlijk is hij vooral bekend door zijn on-Duitse harde grappen, maar de cabaretier Serdar Somuncu klonk deze zondagavond op de Berlijnse Radio 1 uiterst serieus. Hij begon ineens over Nederland – dat kleine buurland met meer belang voor Duitsland ‘dan men in Berlijn waarschijnlijk meekrijgt’.
Als Geert Wilders de verkiezingen wint, zou Nederland zomaar uit de EU kunnen stappen, legde de uit Keulen stammende Somuncu zijn luisteraars uit. ‘En als Holland gaat, dan zullen andere landen dat ook doen. Dan vallen we terug in het oude nationalisme, dat voor zoveel conflicten heeft gezorgd.’
Somuncu’s onheilspellende boodschap was de afgelopen weken slechts een van de vele bijdragen in Duitse media over de Nederlandse verkiezingen. Die grote aandacht is op zichzelf al ongewoon, maar opvallend is vooral de alarmerende toon die hierbij gehanteerd wordt.
De meeste berichten doen in de beste Duitse traditie alsof de ondergang nabij is. ‘Als eerste land in Centraal-Europa kan Nederland voor een rechts-conservatieve nationalist vallen’, schreef Die Welt. ‘Een van de oprichters van de EU kan door een politieke aardbeving op zijn grondvesten schudden’, meende Der Spiegel.
De belangstelling voor Nederland heeft echter vooral een binnenlandse functie. Duitsland zal in september hoogstwaarschijnlijk voor het eerst zelf een nieuw-rechtse partij in het parlement krijgen, de AfD. De stemming in de landelijke media schiet daarbij collectief van angst naar hoop, afhankelijk van of de AfD in de peilingen stijgt of, zoals nu, weer even daalt.
De verkiezingen in Nederland fungeren hierbij als spiegel voor de eigen onwennigheid. Hoe anders de Nederlandse politiek ook is, in maatschappelijk opzicht is het land in ieder geval geen traditioneel on-Europees Engeland (Brexit) of een gepolariseerd Amerika (Trump). Dus worden graag overeenkomsten met de kleine buren onderstreept. ‘Het gaat de Nederlanders economisch goed, beter dan de meeste andere Europeanen’, schrijft Der Spiegel – precies zoals de Duitsers.
De Nederlandse onvrede ligt bij andere thema’s dan economie, legt Nederland-kenner Rainer Haubrich in Die Welt uit, zoals integratie en culturele identiteit. ‘Het is daarom zinvol om te kijken hoe ons buurland op deze uitdagingen antwoordt – niet onwaarschijnlijk dat het ook onze antwoorden zullen worden.’
Hij wil zijn lezers geruststellen. Want, schrijft hij, zelfs bij twintig procent Wilders-winst zal Nederland niet uit de EU stappen, ‘want er is tachtig procent die niet voor hem stemt’.